Diplomatski zemljotres: Hrvatska uvela zabranu ulaska crnogorskim političarima
Piše: Marinko Učur
Samo dan nakon što je izglasana i predstavljena nova, znatno proširenija vlada Crne Gore u kojoj su, prema ranijem dogovoru, učešće dobile i partije koje na Zapadu doživljavaju kao “ prosrpske i proruske”, iz glavnog grada susjedne Hrvatske je stigao “hladan tuš”. Zvanični Zagreb je, naime, trojicu lidera iz tri parlamentarne stranke koje su zastupljene u aktuelnoj skupštinskoj većini, proglasio “personama non grata” u Hrvatskoj.
Naime, Ministarstvo spoljnih i evropskih poslova, zvaničnom notom upućenoj ambasadi Crne Gore u Zagrebu, saopštilo da su Andrija Mandić predsjednik Skupštine, Milan Knežević poslanik i Aleksa Bečić potpredsjednik Vlade , koji su ujedno i lideri parlamentarnih stranaka, proglašeni nepoželjnima u Hrvatskoj.
Slučajno ili ne, sve se dešava u vrijeme naraslih tenzija između dvije susjedne države, nekadašnje članice bivše jugoslovenske federacije, nakon što je Skupština Crne Gore izglasala Rezoluciju o genocidu u ustaškom koncentracionom logoru Jasenovac, u vrijeme nacističke tvorevine Nezavisne države Hrvatske (NDH). Podsjećanja radi, u tom logoru je prema zvaničnim podacima ubijeno više od 700.000 Srba, Jevreja i Roma i ta činjenica predstavlja tamnu mrlju u hrvatskoj istoriji. Stoga je parlament u Podgorici, nakon što je i Crna Gora u Generalnoj skupštinu UN glasala za Rezoluciju o Srebrenici, nastojao da od zaborava otrgne mnogo veće stradanje iz WWII i na taj način umanji ogorčenje domaće javnosti zbog crnogorskog glasa u Njujorku.
Dvojici pomenutíih lidera, Mandiću i Kneževiću se zamjera što su upravo oni bili inicijatori i predlagači Rezolucije koja nije prihvatljiva zvaničnom Zagrebu. Zaista čudna i pomalo bizarna situacija da Zagreb koji se zvanično pokušava distancirati od nasljeđa ustaške fašističke NDH, ponaša upravo suprotno zvaničninoj politici, te umjesto “dobrosusjedske” poruke u Podgoricu šalje nediplomatsku notu koja dovodi u sumnju iskrenost Hrvatske i njeno distanciranje od fašističkog nasljeđa. Zagreb navodi da su pomenute osobe proglašene personama non grata “zbog sistemskog djelovanja na narušavanju dobrosusjedskih odnosa sa Hrvatskom i kontinuirane zloupotrebe te države u unutrašnje političke svrhe”?! Hrvatska se očigledno sa pozicije članice EU, a i zbog očekivane i pretpostavljene podrške Brisela u ovom njenom “bildanju mišića” želi predstaviti kao bitan igrač, barem u regionalnim balkanskim razmjerama i poput nekih velikih zemalja, metodama pritisaka i ucjena, manjim i slabijim nametnuti svoju verziju istine. Ali, niti je Zagreb Vašington, niti je Hrvatska Amerika, pa da se stvari na taj način pojednostavljuju i da se s pozicije moći malim državama nastoji nametnuti vlastita pravila igre. Na odgovor iz Podgorice se nije dugo čekalo. Štaviše, uslijedio je ekspresno, iz usta jednog od “zabranjenih”, šefa crnogorskog Parlamenta Andrije Mandića, kome se po pravilu spočitava bliskost s Beogradom i Moskvom:
“Nijedan dobronamjeran čovjek nije mogao očekivati da će se u 2024. godini moderna Republika Hrvatska, u određenom kontekstu, poistovjećivati sa NDH, na način što će liderima tri parlamentarne stranke koje su glasale da Crna Gora napravi civilizacijski iskorak i osudi najstravičniji zločin koji se ikada dogodio na Balkanu – genocid u Jasenovcu, zabraniti ulazak u Hrvatsku. Iznenađeni smo ovakvom reakcijom Hrvatske, ali javnost treba da zna da Crna Gora neće preduzimati nikakve recipročne mjere i ostajemo posvećeni razvoju dobrosusjedskih odnosa sa Hrvatskom”, saopštio je ovaj političar, neposredno nakon što je saznao za prijetnje iz Zagreba i dodao: “usvojena Rezolucija o genocidu u Jasenovcu je mjera naše pripadnosti narodima koji baštine tekovine slobode, istine, pravde i mira. Smatram da u 21. vijeku ne smije postojati zvanična politika koja na bilo koji način pokušava revitalizovati mračne i sumanute ideologije nacizma i fašizma”.
Ono što nije promaklo dobrim poznavaocima balkanskih prilika jeste detalj koji ukazuje da se Zagreb nije na isti način odnosio prema svim liderima stranaka koje su glasale za pomenutu Rezoluciju. Nekima je to “oprošteno” dok su drugi, budući da imaju proruski background, poput Milana Kneževića, stavljeni u sasvim drugi kontekst. To bi na izvjesni način moglo da ukaže na činjenicu da je Zagreb za ovakav nediplomatski potez imao i prećutnu saglasnost onih centara koji u svemu žele da prepoznaju “ruski maligni uticaj na Balkanu”. Iako nedokazan, taj uticaj je postao svojevrsno sredstvo plašenja onih država koje ne pokazuju ambicije da svoju spoljnu politiku u pogledu sankcija Ruskoj Federaciji, usaglase sa zvaničnom politikom EU. Crna Gora je to odavno učinila i među prvima, u vrijeme prethodne vlasti decenijskog lidera, Mila Đukanovića, okrenula leđa svom istorijskom prijatelju, Rusiji.
Ali, sada se kažnjava i svaka pomisao da u novoj vladi Crne Gore ima i disonantnih stavova u odnosu na ranije, očigledno iznuđene postupke, te su pomenuta trojica političara prepoznati kao nosioci tih ideja. A Zagreb je očigledno u ovom slučaju bio samo izvršilac, koji je želio pokazati nepostojeće mišiće.
(Mišljenja i stavovi objavljeni u rubrikama „Drugi pišu“ i „Kolumne“ nisu nužno i stavovi redakcije portala „Borba“)