Dimić: Albanski genocid nad Srbima traje već 15 godina, a zapad žmuri

Izjave Aljbina Kurtija – da su Srbi nad Albancima izvršili genocid – nisu samo politička provokacija koja traje nekoliko dana, već klasični primer nenaučne revizije istorijske slike prošlosti sa dugoročnim društvenim posledicama.

Toga moraju biti svjesni svi, posebno oni koji ga tolerišu, a možda i podstiču. Ovako se konstruiše nova, lažna istorija, negira prošlost i ukida budućnost, u ovom slučaju – srpskom narodu. Srbima se mijenja identitet, oduzima dostojanstvo, briše istorijski učinak generacija i mjesto u evropskoj istoriji.

Ovako akademik, istoričar Ljubodrag Dimić komentariše tvrdnje Aljbina Kurtija da je Srbija počinila tri genocida na nad Albancima na Kosmetu – prvi nakon Berlinskog kongresa, drugi u vrijeme Balkanskih ratova i Prvog svjetskog rata i treći – 1999. godine.

Akademik Dimić, međutim, naglašava da je bilo upravo suprotno i da su Albanci uslijed velikih ambicija za prostorom sprovodili represiju nad srpskim stanovništvom, nasilnu islamizaciju i albanizaciju, prisilno iseljavanje…

– Sve su tu oblici društvene pojave koja će sredinom 20. vijeka biti definisana kao genocid. Srbi su smatrani najvećom opasnošću za realizaciju albanskih nacionalnih interesa – kaže Dimić.

Kurti nije usamljen, svi albanski lideri, ali i njihovi saveznici iz svijeta, falsifikuju istorijske činjenice na štetu Srba. Šta je cilj?

– Promjena istoriografske slike prošlosti uvijek je nasilna, politička, ideološka, o naučnom znanju ne vodi računa, odbacuje ga i poništava. Krajnji rezultat je konstrukcija novog društvenog sećanja, nove istorije koja odgovara društvenim snagama koje gospodare svetom i onima koji im ponizno služe falsifikujući podatke, mijenjajući suštinu ključnih događaja, konstruišući istorijske procese koji sa onovremenom stvarnošću nemaju mnogo zajedničkog. Pojava proizvoljnosti, stereotipa i mitova suštinski sputava društveni razvoj, što je vjerovatno i cilj pokušaja revizije istorijske slike prošlosti na čemu Kurti insistira.

Kako je izgledala onovremena stvarnost?

– U vrijeme ratova koji su obilježili Veliku istočnu krizu i okončani Berlinskim kongresom, Turska je, da bi ojačala pozicije države u ratu sa Rusijom i njenim balkanskim saveznicima, obećala Albancima stvaranje „albanskog vilajeta“ sa centrom u Bitolju. U isto vrijeme došlo je i do internacionalizacije pitanja Stare Srbije za čije su oslobođenje protiv Turske vojevale i srpske trupe, ali su se morale povući sa Kosova posle sklapanja rusko-turskog primirja. Nadajući se ostvarenju datog obećanja Albanci su u ratovima 1876-1878. istupali kao najdosledniji branioci turskog teritorijalnog integriteta na Balkanu. U takvim nastojanjima albanska politička elita se oslanjala i na panislamističku politiku centralnih turskih vlasti. Tako je i danas, o čemu svjedoči i nedavno istupanje Erdogana.

Kurti tvrdi da je Srbija prvi genocid nad Albancima počinila nakon Berlinskog kongresa, a šta kažu istorijski podaci?

– U predvečerje Berlinskog kongresa na dnevnom redu evropske politike bilo je više pitanja. Deo njih ticao se balkanskih naroda i etničkih grupa koje su tu egzistirale. Albanska intelektualna elita u Carigradu osmislila je projekat teritorijalno-administrativne autonomije prostora koji su oni smatrali albanskim. Program je saopšten u Prizrenu prilikom formiranja Prizrenske lige, a predviđao je stvaranje Albanije četiri vilajeta – janjinskog, skadarskog, bitoljskog i kosovskog. U toj „vilajetskoj Albaniji“ administracija je trebalo da bude u rukama Albanaca, nastava na albanskom jeziku, regruti da služe vojni rok na teritoriji sa koje potiču, porezi da budu trošeni isključivo za potrebe „vilajeta“.

Kakvo je bilo mjesto Srba?

– Za druge narode, posebno Srbe, tu mjesta nije bilo. Političke zahtjeve Albanaca Berlinski kongres nije uvažio – Bizmark je govorio da nema Albanaca pa tako nema ni potrebe da se raspravlja o teritorijalnom okviru tzv. Velike Albanije. Odlukom velikih sila Kosovo i Metohija su i dalje ostali u sastavu Turske. Novonastala srpska država na tom prostoru, gdje je dio Srba – starosjedilaca živio izmiješan sa albanskim i turskim stanovništvom, nije imala uticaj, a ponajmanje je bila u prilici da izvrši genocid nad Albancima. Berlinski kongres nije ispunio nade hrišćanskog stanovništva.

Šta je to značilo za srpski živalj?

– Za Srbe na tom prostoru nastupila su teška vremena. Uz tursku vlast nosilac terora bila je i albanska „Prizrenska liga“. Ekonomski i kulturni napredak srpskog naroda je zaustavljen. Teror je bio dio svakodnevice i bio je osnovni generator masovnog iseljavanja srpskog stanovništva, što je mijenjalo demografsku sliku prostora. Finansijski nameti su uvećavani. Agrarni odnosi nisu bili razriješeni. Zloupotrebe su bile stalne. Imovinska i lična sigurnost za Srbe nije postojala. Teror albanskih paša je prijetio istrebljenjem čitavog naroda.

Šta je Srbija činila da to spriječi?

– Srbija je izgubila podršku Rusije na Porti i njeni diplomatski apeli da prilike u kojima žive hrišćani na Kosmetu budu popravljene nisu davali rezultate. Note srpske vlade o upadima Albanaca u Kraljevinu Srbiju, zločinima kačačkih četa, uništavanju vjerskih objekata, pljački imovine, paljevinama… nisu nailazile na očekivane reakcije. Tih godina su i zapadne diplomate, suočene sa terorom nad Srbima, procjenjivale da će taj narod, ukoliko se ništa dramatično ne promijeni, za desetak godina „nestati“ sa Kosova i Metohije.

U pitanju je nesumnjiv pokušaj istrebljenja jednog naroda, dakle genocid. O zločinima je Kraljevina Srbija pripremila materijal sa kojim je trebalo da obavijesti Haški sud 1899. godine na sednici na kojoj je ta institucija i osnovana.

Koliko se Srba iselilo?

– Prema nekim podacima, do Balkanskih ratova u periodu od 1899. do 1912. godine iselilo se oko 150.000 stanovnika srpske nacionalnosti i pravoslavne vjere, što je dodatno promijenilo etničku sliku prostora. Kontinuitet stradanja, odnosno genocida je nesumnjiv. Anarhija i zulumi su najveće razmjere dostigli od 1902. do 1905. a pratila su ih i učestala neuspjela nastojanja Beograda da zaštiti srpski narod na Kosmetu. Zahtevi poput onih da se zakoni primjenjuju jednako na sve podanike Carstva, da se razoružaju albanske bande i pojačaju turski garnizoni, imali su podršku Francuske i Rusije. Nasuprot tome, Habzburška monarhija je tih godina pojačala svoj uticaj među Albancima i uspela u namjerama da prostor Kosova izuzme iz reformske akcije velikih sila. „Epoha zuluma“, odnosno, genocida nakratko je okončana Mladoturskom revolucijom 1908, ali su albanske pobune protiv panturske politike mladoturaka podstakle novo nasilje.

Šta se zaista dešavalo tokom Balkanskih ratova i Prvog svetskog rata, jer Kurti tvrdi da je i tada vršen genocid nad Albancima?

– U predvečerje Balkanskih ratova albanski prvaci su sudbinu svog naroda ponovo vezali za odbranu i opstanak Osmanskog carstva na Balkanu. Iz tih razloga su pobjede balkanskih saveznika iz oktobra i novembra 1912. godine bile, za albansku elitu, težak poraz. Osjećaj da ispunjavaju „zavjetnu misao“ obuzeo je ne samo srpsku vojsku i dobrovoljce koji su joj se priključili u oslobođenju Kosova i Metohije, već i cjelokupno stanovništvo Srbije… Razvoj događaja je Albance primorao da rješavanje „albanskog pitanja“ traže u dogovoru, ne više sa Turskom, već sa evropskim državama.

Tada se i zvanično formira Albanija…

– Sa nastajanjem albanske države maja 1913. godine na konferenciji u Londonu nisu napušteni planovi da njene granice, u budućnosti, „odgovaraju maksimalnoj varijanti teritorijalnog programa albanskog pokreta“. Uoči Prvog svjetskog rata gotovo 20.000 Albanaca, koji su tokom Balkanskih ratova odbjegli u Albaniju, postali su generator nemira u zoni tek uspostavljene granice albanske države sa Kraljevinom Srbijom. U osnovi njihovih nacionalističkih i iredentističkih aspiracija, koje su zadobijale oblik nacionalne patologije, ali i forme nacionalnog romantizma, bio je pokušaj dokazivanja etničkih prava Albanca da na tom prostoru žive i istovremeno osporavanja prava na to ostalom stanovništvu, a posebno Srbima.

Ko je sve i zašto podržavao albanske teritorijalne aspiracije, odnosno veliku Albaniju?

– Zadobijanje podrške velikih evropskih sila sadržano je u nastojanjima albanskih prvaka da služe interesima svih država spremnih da podrže ideju „Velike Albanije“. U godinama koje su prethodile Velikom ratu garant za realizaciju velikoalbanske ideje nađen je u Turskoj carevini, kasnije Austrougarskoj, a u vrijeme i neposredno po okončanju Balkanskih ratova i u Velikoj Britaniji, koja je i presudno uticala na formiranje albanske države smatrajući da se na taj način može uspešno sputati uticaj Rusije i širenje panslavizma na Balkanu. Od kraja 1918. godine realizaciju velikoalbanske ideje, u skladu sa svojim interesima, podržavala je Italija. Projekat o „Velikoj Albaniji“ imao je unisonu podršku političke, plemenske, intelektualne, ekonomske, vojne, kriminalne (kačačke) elite, kao i albanskih masa na cijelom prostoru naznačenom „granicama“ buduće velike Albanije.

(Novosti)