Da li je opozicija u Podgorici pokazala poštovanje ženskog liderstva kao nove vrijednosti? I da li je uopšte razumjela?

Piše: Sara Nikčević, politikološkinja iz Podgorice

Ishodi političkih procesa uveliko zavise od širine participacije što većeg broja aktera. Na nivou lokalnih samouprava, političko učešće u donošenju odluka ima i dodatnu vrijednost, jer podrazumijeva oblikovanje politike kroz direktan uticaj na lokalnu zajednicu, upravo onu koja je najbliža građanima i građankama. Uzimajući ovo u obzir, prisutnost žena na odlučujućim pozicijama ima poseban značaj, jer doprinosi tome da se interesi svih djelova društva bolje reflektuju u politici.

U Glavnom gradu danas, na ključnim pozicijama, kao gradonačelnica i predsjednica Skupštine, prisutne su dvije žene. U crnogorskom društvu, ovo predstavlja demokratski iskorak i dobru praksu koju bi bilo važno ne samo replicirati na druge opštine, nego posebno imati u vidu prilikom donošenja odluka o ishodu novonastale krize vlasti u Podgorici. Naime, potrebno je prepoznati i priznati savremene, inkluzivne pristupe u crnogorskoj političkoj zbilji, ali i uvažiti činjenicu da prisustvo žena na ovim pozicijama nije samo simbolično, već da u političkim procesima može doprinijeti stvarnoj promjeni. Prema tome, mi već svjedočimo određenoj promjeni paradigme, i to one koja podrazumijeva isključivo patrijarhalni princip djelovanja, kako u politici, tako i u privatnoj sferi. Ovaj obrazac često daje prednost muškarcima na pozicijama moći, obeshrabruje i diskriminiše žene koje imaju slične ambicije, ali i održava strukturne prepreke kojima sprječava političko napredovanje žena. Između ostalog, ovaj model negira i ostaje slijep za uspjeh koji su žene generisale kroz svoje političko djelovanje.

Vitalnost demokratije u društvu ogleda se kroz sposobnost prevazilaženja kriza i partikularnih interesa koji često prijete da naruše njene osnove i ugroze interes građana i građanki. Prema tome, moglo bi se zaključiti da je demokratija u Podgorici iznova ugrožena. Suptilni postupak sabotaže ženskog političkog djelovanja se ne uočava lako, ali sa izvjesnošću možemo reći da je, između ostalog, upravo on na djelu. Prvi put u istoriji Podgorice, gradom rukovode dvije žene, koje su kroz svoju agendu političkog djelovanja pokazale da namjeravaju da uključe i ženska pitanja, i da sopstveni integritet izgrade kroz doprinos pitanjima rodne ravnopravnosti.
Na primjer, gradonačelnica Podgorice učestvuje kao mentorka na programu „Žene u liderstvu“ koji pokreću u okviru Eurocities mreže, a cilj programa je da osnaži saradnju lokalnih samouprava u zemljama Evrope povezivanjem žena na rukovodećim pozicijama.

Predsjednica Skupštine Glavnog grada je, kao svoj doprinos ovoj važnoj temi inicirala u saradnji sa Zajednicom opština Crne Gore i OEBS-om i organizaciju međunarodne konferencije, na kojoj su odbornice i odbornici iz svih opština Crne Gore i regiona imali priliku da razmjene iskustvo o neophodnosti povećanja procenta kvota za veće političko učešće žena i u skladu sa tim, adekvatnoj izmjeni Zakona o izboru odbornika i poslanika. Takođe, Skupština Glavnog grada je formirala Ženski klub, neformalnu skupštinsku grupu koja je osnovana kako bi radila na afirmaciji rodne ravnopravnosti i boljeg položaja žena u društvu, a prevazilazi partijsku i političku podijeljenost žena koje mu pripadaju.
Osim navedenog, obje liderke su pokazale izvjestan senzibilitet za pitanja koja se direktno tiču građana i građanki, kao i za specifičnosti socijalnog statusa žena, nasilje nad ženama i unapređenje nijhove uloge u ekonomiji.

Možemo reći da je prethodni, tridesetogodišnji režim simbolizovao onaj imanentni patrijarhalni princip „oca nacije“ koji se itekako reflektovao i na političko rukovodstvo kako na nacionalnom, tako i lokalnom nivou. Dominacija jedne partije koja je svoju političku moć aktuelizovala kroz centralizovan pristup koji se zasnivao na liderstvu ključne ličnosti unutar stranke, predstavlja savršenu reprodukciju patrijarhalnog principa moći, a svoj uspjeh zasniva na nedemokratskim praksama i naizgled praktičnom pristupu ekonomiji.

Novi politički akteri koji su ujedno kreatori trenutne političke krize, a koji se predstavljaju kao savremeni i emancipatorski, nemaju pravo da previde ovu činjenicu. U krajnjem, ugrožavanje političke stabilnosti na lokalnom nivou sa sobom nosi i potencijalno pogoršanje u domenu ostvarenih postignuća i humanizacije politike, ali i opasnost od prelivanja krize na nacionalni nivo.

Postavlja se pitanje da li je opozicija u Podgorici pokazala poštovanje ženskog liderstva kao nove političke vrijednosti. Pitanje je da li je i razumjela, jer iz DPS poručuju prije par dana da je Injac najgora gradonačelnica u istoriji Podgorice, a zaboravljajući da je jedina. I gradonačelnica, i predsjednica Skupštine Glavnog grada su u ovakvom političkom ambijentu pokazale čvrstu dosljednost i volju za konstruktivnim rješavanjem krize.

Bilo bi korisno da se umjesto fokusa na političke napade, za promjenu, isti usmjeri na suštinske pomake koje su ostvareni tokom jednogodišnjeg mandata gradonačelnice i Skupštine Glavnog grada. Jedno je sigurno, jedina opravdana promjena političke scene u Podgorici treba da bude ona koja vrednuje transformativni kapacitet ženskog liderstva.

(Mišljenja i stavovi objavljeni u rubrikama „Drugi pišu“ i „Kolumne“ nisu nužno i stavovi redakcije portala „Borba“)