Asanž bi mogao da završi u najozloglašenijem zatvoru SAD

Osnivač Vikiliksa Džulijan Asanž vjerovatno će biti poslat u savezni zatvor Supermaks u Koloradu ako bude izručen Sjedinjenim Državama i osuđen za špijunažu, izjavila je danas pred britanskim sudom bivša upravnica Kazneno-popravnog centra Metropoliten u Njujorku Morin Bejird.

Ona je, svedočeći na sudu koji odlučuje o Asanžovom izručenju SAD, rekla da bi on morao da „umire“ da bi izašao iz vjerovatno najozloglašenijeg zatvora u Sjedinjenim Državama.

Američki tužioci podigli su optužnice protiv 49-godišnjeg Australijanca u 18 tačaka zbog objavljivanja tajnih državnih dokumenata, za koje je zaprijećena maksimalna kazna od 175 godina zatvora.

U junu je Ministarstvo pravde SAD proširilo otpužnicu protiv Asanža u kojoj je navedeno da je bio u zavjeri s pripadnicima hakerske grupe i da je nastojao da regrutuje i druge hakere koji bi njegovom Vikiliksu dostavljali povjerljive informacije.

Asanžovi advokati kažu da su američke optužbe politički motivisane i da predstavljaju zloupotrebu moći koja će ugušiti slobodu štampe. Oni tvrde da Asanž kao novinar ima pravo na zaštitu na osnovu prvog amandmana američkog ustava, i kažu da su objavljeni dokumenti razotkrili američku vojnu nepravdu.

Među dokumentima koje je objavio Vikiliks bio je i video snimak napada helikoptera Apač američkih snaga iz 2007. godine u Bagdadu u kojem je ubijeno 11 ljudi, uključujući dva novinara Rojtersa.

Advokati su naveli i da Asanž pati od širokog spektra mentalnih problema, uključujući sklonost ka samoubistvu, što bi teški zatvorski uslovi u SAD dodatno pogoršali. Bejird je rekla da će se Asanž verovatno suočiti sa najtežim zatvorskim uslovima koje SAD mogu da nametnu, uslovima koji mogu da dovedu do niza mentalnih problema, uključujući anksioznost i paranoju.

„Iz svog iskustva, od skoro tri decenije rada u saveznim zatvorima, složila bih se da dugotrajna izolacija može da ima ozbiljne negativne efekte na mentalno zdravlje zatvorenika“, rekla je ona.

Rekla je da će Asanž verovatno biti držan pod posebnim administrativnim mjerama ako bude izručen SAD-u, kako u istražnom pritvoru, tako i posle osuđujuće presude, zbog zabrinutosti američke vlade za nacionalnu bezbjednost.

Prema ovim mjerama, koje su diskreciono pravo američkog državnog tužioca i koje su korišćene za osuđene teroriste, zatvorenici gotovo ceo dan provode zatvoreni u ćelijama bez kontakta sa drugim zatvorenicima i sa spoljnim svijetom.

S obzirom na to da će najverovatnije biti zahtevane posebne administrativne mere, Bejird je rekla da će on verovatno završiti u Kazneno popravnom zavodu (ADX) u Koloradu, „osim ako se ne dogode ozbiljne promjene u njegovom medicinskom statusu“.

Pozivajući se na primer osuđenog teroriste Mustafe Kamela Mustafe, Bejird je rekla da bi Asanž morao da „skoro umire“ da bi bio prebačen u drugu ustanovu. Mustafa, koji je poznat i kao Abu Hamza, a nekada je bio sveštenik u džamiji u Londonu, izručen je iz Velike Britanije u SAD 2012. godine. Amputirane su mu obije ruke i slijep je na jedno oko. Posebne administrativne mjere su mu nametnute ubrzo posle izručenja, a on je poslednjih pet godina smješten u posebnu bezbjednu jedinicu (ADX).

Asanžovo saslušanje o izručenju, koje je odložila pandemija koronavirusa, trebalo bi da se završi ove nedelje. Supermaks se smatra najbezbjednijom američkom kaznenom ustanovom.

Ovdje su smešteni neki od najozloglašenijih kriminalaca u zemlji. U ovom zatvoru kaznu služi meksički narko bos Hoakin „El Čapo“ Guzman, Zakarijas Musaui, pripadnika Al Kaide koji je pomogao da se isplaniraju napadi od 11. septembra, Ramzi Jusef, odgovoran za bombardovanje Svetskog trgovinskog centra 1993. godine.