Danas je Mitrovdan
Vjernici danas, 8. novembra, proslavljaju Mitrovdan. Srpska pravoslavna crkva danas slavi dan Svetog velikomučenika Dimitrija, koji je u narodu poznatiji kao Mitrovdan.
Po broju onih koji ga slave, Mitrovdan je na petom mjestu na listi najvećih srpskih slava, krsno je ime nekih esnafa i dan održavanja zavetine u mnogim mjestima. On je stajaći praznik, što znači da je uvijek 8. novembra po gregorijanskom kalendaru, odnosno 26. oktobra po julijanskom.
Mitrovdan je posvećen antičkom komandantu Soluna iz trećeg vijeka, mučenom i pogubljenom zbog širenja hrišćanstva. Sveti Dimitrije poštovan je kao jedan od najvažnijih pravoslavnih vojnika među svetiteljima. Svi pravoslavni hrišćani i vernici slave ovog velikomučenika vjerujući u njegove isceliteljske moći.
Izboden kopljem usred molitve
Pravoslavni spisi navode da je rođen u Solunu u trećem vijeku naše ere, za vrijeme kratkotrajne vladavine jedinog varvarskog Rimskog cara Tračanina Maksimilijana, od blagorodnih i blagočestivih roditelja, koji dugo nisu mogli da imaju dece. Bio je sin jedinac.
Dimitrije je po očevoj smrti naslijedio vojvodsko zvanje, a kako je vaspitavan u hrišćanskom duhu, on je propovjedao hrišćanstvo, umjesto da ga, po zapovesti i nalogu cara Maksimilijana, istrebljuje.
Car, saznavši da je namjesnik Dimitrije hrišćanin i da je mnoge, umesto da ih odvrati, upravo preveo u hrišćanstvo, naredi da Dimitrije bude prvo utamničen a zatim izboden kopljima, usred molitve.
Solunski hrišćani su ga tajno sahranili. Kasnije je velmoža Leontije iz Ilirije, izlečen od teške bolesti nad grobom ovog mučenika, u znak zahvalnosti podigao crkvu.
Prilikom iskopavanja temelja crkve pronađene su mošti Svetoga velikomučenika Dimitrija. Proglašen je svecem, zaštitnikom grada Soluna.
Mošti u Solunu
Prema predanju, Dimitrijev grob odisao je bosiljkom i smirnom, pa je on zato nazvan Mirotočivi. Mošti su skoro osam vjekova bile u Italiji u gradu San Lorenco, ali su na traženje Grka vraćene (veći dio) u Solun 1978. (glava) i 1980. veći dio ostatka moštiju. Njegove mošti i danas se nalaze u Crkvi Svetog Dimitrija u Solunu.
Ova crkva je na listi svjetske kulturne baštine od izuzetnog značaja od 1989. godine. I danas se vjeruje u ljekovitost njegovih moštiju. Crkveni spisi navode da je potom sveti Dimitrije „bdio nad svojim gradom i spasavao ga zemljotresa i drugih nesreća“.
Običaji koje treba ispoštovati
Uz to, u Srbiji postoji i vjerovanje da na Mitrovdan ne treba grditi dejcu, koliko god da su pogriješila, jer će navodno onda ijcele godine biti nestašna. U našem narodu se vjeruje da na Mitrovdan svako treba da ostane kod svoje kuće i da ovo nije dan za primanje gostiju, osim ako ne slavite.
Takođe, običaj je da se na ovaj dan ne otpuštaju sluge koje rade u kući, bez obzira na to da li im je istekao ugovor. Negdje se vjeruje i da do Mitrovdana moraju da budu završeni svi veliki radovi na polju i druge stvari koje se rade van kuće.
U Šumadiji seljaci u svaki ugao sobe stave belutak, da ih brani od miševa. Žene na ovaj dan ne diraju vreteno, češljeve i makaze.