MIMOZE I DALJE MIRIŠU, IAKO IH JE SVE MANJE
Piše: Perica Đaković
U Herceg Novom i dalje mirišu mimoze, ali iskreno čovjek, ako je odole, mora priznati da ih je iz godine u godinu sve manje.
Zasadi tog predivnog žutog cvijeta, koji već 56 godina na hercegnovsku rivijeru dovodi veliki broj turista ne samo iz regiona već i iz Evrope, i koji je proslavio ovaj grad u Boki, svedeni su na mnogo manju mjeru u odnosu na ono vrijeme kada su vrijedni ljudi iz ovog kraja dobro zarađivali od prodaje usred zime rascvjetale mimoze širom nam velike države.
Da li je razlog tome ovih godina nešto povećana izgradnja glomaznih objekata i obimni građevinski radovi baš duž rivijere, od Kumbora do Kamenara, ili je nekad isplativi biznis sa cvijetom mimoze u padu poslije raspada bivše nam države i potonjeg rata na ovim prostorima, jadi će ga znati. Ali je izvjesno da je stabala mimoze sve manje, nestale su cijele plantaže u Kumboru, Đenovićima i Baošićima, tamo gdje je mimozu među prvima donio iz Italije mještanin Vido Pavlović i posadio je u svojoj baštini u Đenovićima.
Tada su mu se mnoge komšije čudile, uz neizbježni komentar: “Čuješ, sadi drvo koje ni koza neće da brsti!“ Mimoza je čudesna biljka, koja dok cijela priroda spava prospe svoje pahuljaste, nježne cvjetiće intenzivno žute boje i probudi tu učmalu zimsku monotoniju, taman da jedan pjesnik kaže „ako si cvijet budi mimoza“… Taj miomirisni cvijet koji cvjeta kad drugome vrijeme nije, dao je ideju beogradskom novinaru, Backu Gregoriću, zaljubljeniku u Herceg Novi, da nakon jednog putovanja u hladnu Norvešku, tadašnjem gradonačelniku Petru Stijepčiću i novskim turističkim radnicima predloži da se baš u februaru napravi praznik tom prvom cvijetu u godini. I tako je krenuo Praznik mimoze te 1969. godine, a sve ostalo je istorija.
Nažalost, činjenica je da je u Novom i na rivijeri stabala mimoze sve manje, ali je zabrinjavajuća i činjenica da ovaj grad na ulazu u Bokokotorski zaliv pomalo stari, barem tako je pokazao potonji popis, ako smo ga dobro protumačili, po kome je prosječna starost stanovništva 42 godine, kao nekad 70-tih kada je važilo da je ovo raj za penzionere.
Gdje se izgubi mlada generacija Novljana, pitaju se mnogi sada u gradu koji će i ovog 28. oktobra obilježiti svoj dan, Dan opštine i 80 godina oslobođenja kada su u njega umarširali borci Prve bokeške brigade.
Da, i ovog 28. oktobra pohvaliće se opštinsko rukovodstvo, a zato i služe svečane sjednice, sa onim šta je između dva oktobra urađeno, a posebno najaviti šta se planira u periodu koji slijedi u godini novih lokalnih izbora.
Niko se u tom slavljeničkom danu neće prisjetiti da su uz blagi nestanak stabala mimoze u ovom gradu koji svoje korjene vuče još iz 1382. godine, ne tako blago ali uz prisustvo tranzicije, pa i političkog revanšizma, jer Herceg Novi je od 2000. godine grad opozicinara, od tada građani na izborima daju svo glas za partije koje su opozicija DPS-u i Milu Đukanoviću, ugašeni privredni subjekti u kojima je radilo od 1.000 do 2.000 radnika. Ovo je prilika da soni koji pamte podsjete, a oni rođeni kasnije da se upoznaju šta je to sve Herceg Novi imao i izgubio u pomenutom periodu „tranzicije“.
Da možda i zbog toga su nestali privredni giganti koji su ovdje bivstvovali, poput Brodogradilišta u Bijeloj, Prvoborca- građevinskog giganta koji je gradio u Crnoj Gori i širom svijeta, kao i HTP Boke hotelske perjanice Crne Gore. Uspješni Pomorski saobraćaj, kao vlasnik trajekata, prvi je privatizovan i otišao u privatne kumovske ruke. Potom su nestali:Trgovinsko preduzeće Mješovito, pa PKB-a sa plantažama i zasadima ali i turizmom, preduzeće Vinopromet, nema ni Vojnog kompleksa u Kumboru sa jedinstvenim u svijetu opitnim centrom na Prevlaci…
Da, Novi je ostao bez bolničkog kompleksa u Meljinama gdje su sada ostali samo obrisi, a slično mu se sluti i sa Institutom Dr Simo Milošević u Igalu. Dječije odjeljene ovog jedinog lječilišta u Crnoj Gori već odavno je uhvatila paučina i memla, koja se od korone hvata i na objekte prve faze Instituta i solitera u
Igalu, pa i čuvene Titove vile koja je u istom kompleksu. Od nekad možda i u svijetu jedinstvenog brenda zdravstvenog turizma, jedino se još drži takozvana druga faza Instituta koja je otvorena 1987. godine isključivo za dolazak pacijenata iz skandinavskih zemalja, a koju je gradila isključivo hercegnovska Privreda (SOUR Bokakomerc).
Redovni gosti Norvežani su, nažalost, na kraju prošlogodišnje turističke sezone (2023) otkazali ugovorene aranžmane i prešli u druge države. Da li to ima veze sa prošlogodišnjim štrajkovima
zaposlenih u ovoj kući ne znam, ali da Norvežana ovoga ljeta nije bilo to znaju svi, a kad će se vratiti u objekte koji su prije skoro četiri decenije prevashodno izgrađeni za njihove potrebe, to je kao u Đekni genijalnog Živka Nikolića “ka‘ će ne znamo“.
Dosta je stručnih ljudi,vrsnih ljekara i fizioterapeuta, zbog neizvjesne sudbine Bolnice Meljine i Instituta u Igalu napustilo ovu sredinu (možda se tu i krije taj popisni pad mladih generacija), a jedan dio diplomiranih studenata vjerovatno je zbog egzistencije potražio sreću negdje u nekoj drugoj sredini.
Vratimo se mi realnost, i onome što će vjerovatno biti riječi na svečanoj sjednici. Herceg Novi, ili bolje reći Igalo, je između dva oktobra dobilo napokon dugo očekivano rekonstruisano šetalište, istina je da su mnoge ulice dobile novi asfalt, trotoar, rasvjetu, a krenuli su i radovi na novoj autobuskoj stanici u Igalu, što je bilo obećanje skoro svakih prethodnih predizbornih kampanja. Hotelska grupa Carine, vlasnika Čeda Popovića, poslije tri otvorena hotela u Bijeloj i Kumboru, otpočela je izgradnju za sada najvećeg hotelskog kompleksa u Baošićima (što nadomješćuje nedostatak hotelskih kapaciteta Boke uništene sumnjivom privatizacijom), a najavljuje se i da renomirana turska medicinska kompanija Ačibadem gradi u Kumboru svoj zdravstveni objekat namjenjen regiji.
Vjerovatno da će se opštinsko rukovodstvo 28. oktobra pohvaliti najavom izgradnje olimpijskog bazena u Igalu, za koji su republičke vlasti obećale da će se ovaj sportski objekat, čija je procijenjena vrijednost oko 20 miliona, naći u investicionom planu.
Spominje se i početak gradnje malo čudnog sportskog kompleksa na Žvinjama, po projektu privatnog investitora koji se ovih dana mogao vidjeti, tu se više planira turistički kondo kompleks, ali ostaje nam da vidimo.
Možda prije olimpijskog bazena, Herceg Novom nedostaje nešto preče i važnije, jer vaterpolo se ovdje igrao u poslednjih 100 godina i igraće se i davati nove olimpijce bilo ili ne bilo olimpijskog bazena. Ono što mnoge Novljane, a posebno goste, mnogo više tišti i brine jeste razrješenje Gordijevog čvora: ljetnjeg saobraćajnog kolapsa, kada se kroz novsku opštinu tim jedinim putem (izgrađenim tačno prije 60 godina, i da ironija bude veća, još uvijek nosi naziv Jadranska magistrala) – putuje po nekoliko sati.
Da, vjerovatno će se predstavnici vlasti pohvaliti i planom izgradnje zaobilaznice od Sutorine do Zelenike, ali još ne znamo da li se planira izgradnja tunela ispod mora ili mosta koji će premostiti dva dijela ove opštine pa se do Luštice neće ići okolo zaliva.
U svim tim ambicioznim planovima nisam pročitao nigdje izgradnju nekog novog proizvodnog investicionog projekta koji bi otvorio nova radna mjesta i zadržao, pa i doveo mlađu generaciju, koja se u posljednjem popisu izgubila. Njima nije perspektiva da rade u prezaposlenoj Turističkoj organizaciji grada, gdje kažu nema slobodnih stolica, ili u kulturnim ustanovama i preduzećima čiji je vlasnik Opština.
Ali, sačekajmo svečanu sjednicu Skupštine opštine i čujmo koji su planovi pred gradom koji je, kako istorija kaže, prvi put pomenut prije 642 godine, 1382. Herceg Novi, grade od skalina (zbog kojih je Ivo Andrić zapisao: “Celu bogovetnu noć brojim, u snu, stepenice, i nikad da ih izbrojim”), Herceg Novi, mili grade, bez obzira na sve: Srećan ti još jedan rođendan! I, znaj, ipak si jedan i jedini, a mimoza će te i dalje svakog februara krasiti i svojim žutim cvijetom i mirisom mamiti turiste koji ti u zagrljaj hrle.
(Mišljenja i stavovi objavljeni u rubrikama „Drugi pišu“ i „Kolumne“ nisu nužno i stavovi redakcije portala „Borba“)