Književnik i novinar Muharem Bazdulj komentarisao je u intervjuu Borbi rezultate popisa u Crnoj Gori koji su objavljeni prije par sedmica.
Bazdulj je mišljenja da je od nezavisnosti Crne Gore, „poželjnost“ srpske identifikacije neko vrijeme konstantno opadala ali je pad DPS-a promijenio taj trend.
Dodaje da bi sa srpske strane bilo pogrešno tražiti neka „bosanska“ rješenja koja bi ličila na konstitutivnost, etničke kvote ili teritorijalizaciju po etničkom principu.
„Takvi trendovi samim Srbima ne bi išli u prilog“, kazao je Bazdulj za Borbu.
Književnik se za naš portal dotakao i teme jezika u Crnoj Gori i navodi da bi DPS-u bilo najpametnije da se pitanje jezika riješi na nivou države.
„U suprotnom će se na nivou opštinskih administracija, u kontekstu ljudskopravaškog faktora, slično kao u hrvatskoj sa ćirilićnim tablama, to pitanje rješavati lokalno. A da tako kažem, put od zajednice opština u kojima je srpski zvanični jezik do neke druge zajednice opština može biti dosta kratak“, kazao je Bazdulj za Borbu.
Borba: Prije par sedmica su objavljeni svi podaci sa popisa stanovništva sprovedenog u Crnoj Gori krajem prošle godine. Po popisu se vidi rast broja Srba kao i pad broja onih koji se izjašnjavaju kao Crnogorci. Šta nam podaci sa popisa pokazuju?
Pokazuje ponajprije, rekao bih, da se atmosfera u društvu poslije već famoznih tridesetavgustovskih izbora promijenila. Zbog niza istorijskih, kulturoloških i drugih razloga, pravoslavno stanovništvo u Crnoj Gori se u posljednjih stotinjak godina vrlo fluidno izjašnjavalo na popisima, odnosno identifikacija je imala veze sa „poželjnošću“ određenog nacionalnog imena. Od nezavisnosti „poželjnost“ srpske identifikacije je neko vrijeme konstantno opadala, a onda je pad DPS promijenio taj trend.
Borba: Interesantno, baš kao i na prethodnom popisu, u Crnoj Gori ne postoji većinski narod, a podjela je, koliko vidimo, sve više. Kako komentarišete ovaj državni fenomen koji je rijedak u svijetu?
Znate, to pomalo priziva nekakvu „bosnizaciju“ Crne Gore. Jer ti različiti narodi, izuzev dijelom Albanaca, govore ipak istim jezikom, kako god ga nazivali i nije to sada zaista usporedivo sa Švajcarskom ili Belgijom, primjera radi. Mislim da bi sa srpske strane bilo pogrešno tražiti neka „bosanska“ rješenja koja bi ličila na konstitutivnost, etničke kvote ili teritorijalizaciju po etničkom principu. Takvi trendovi samim Srbima ne bi išli u prilog.
Iz posljednjih deceniju-dvije vidi se takođe koliko je jak srpski korijen i identitet u Crnoj Gori, ne treba njemu nekakva „specijalna zaštita“.
Borba: Predstavnici srpskih političkih stranaka predložili su da se status srpskog jezika promijeni iz razloga što njim govori najviše građana Crne Gore. Kako biste prokomentarisali ovu inicijativu?
Iskren da budem, nisam najbolje upućen u to kakav je oficijelno trenutno status srpskog jezika. Naravno da mislim da bi jezik kojim govori relativna većina stanovništva morao biti jedan od službenih. Besmisleno je, primjera radi, kada ne biste mogli na sudovima ili u administraciji da se oficijelno služite srpskim jezikom. Ako sam dobro shvatio, od svih opština u Crnoj Gori, crnogorski jezik se većinski govori samo na Cetinju i u Baru, dok ima opština i sa bošnjačkom odnosno bosanskom ili albanskom jezičkom većinom…
Borba: Sa druge strane, pitanje srpskog jezika sa sobom povlači i izmjene Ustava što je vrlo komplikovan proces. Mislite li da će DPS izaći iz svojih nacionalističkih okvira i podržati ovakvu inicijativu ili će pak nastaviti sa antisrpskom politikom?
Ako bi bili pametni, upravo bi u DPS-u morali da shvate da je to službeno pitanje o jeziku najbolje riješiti na nivou cijele države.
U suprotnom će se na nivou opštinskih administracija, u kontekstu ljudskopravaškog faktora, slično kao u hrvatskoj sa ćirilićnim tablama, to pitanje rješavati lokalno.
A da tako kažem, put od zajednice opština u kojima je srpski zvanični jezik do neke druge zajednice opština može biti dosta kratak.
Borba: Kako biste prokomentarisali fenomen tzv. dualista, odnosno ljudi koji su po nacionalnosti Crnogorci, ali govore srpskim jezikom? Vidimo po popisu da nije mali broj takvih, nekih 10% ukupne populacije..
Čitao sam nekoliko analiza rezultata popisa, ali jedan detalj, nimalo nevažan rekao bih, dosad uopšte nije privukao pažnju javnosti. Naime, Bošnjaka, Muslimana (u etničkom smislu) i Albanaca u zbiru ima oko stotinu hiljada, dok pripadnika islamske vjere ima stotinu dvadeset i pet hiljada. Što je još zanimljivije, bosanski i albanski u zbiru kao svoj jezik navodi oko 75 hiljada osoba. S tim što je čak više govornika albanskog nego etničkih Albanaca, dok je govornika bosanskog za više od četvrtinu manje od Bošnjaka. (43 hiljade jezik, a 59 hiljada etnička pripadnost).
Logično je, dakle, po cijelom nizu društvenih vektora, zaključiti da oko 26 hiljada Bošnjaka i Muslimana kao svoj jezik navodi crnogorski. Ako tu brojku ukalkulišemo u konačni zbir, ispalo bi da u otprilike 440 hiljada pravoslavaca u Crnoj Gori,više od 61 posto njih, dakle, blizu dvije trećine kao svoj jezik navodi srpski. Dakle, bez obzira na popisnu identifikaciju, ljudi kojima je maternji srpski, kulturološki, pa i politički, spadaju na istu stranu kao i ovi koji su se na popisu izjasniti kao Srbi.
Kod nas često postoji i konfuzija između nacionalne pripadnosti u smislu državljanstva i etničke identifikacije. Dijelu ljudi privatno nije važna etnija, a kao potvrdu patriotizma svoju nacionalnu identifikaciju koriste kao etničku. Dakle, što se tiče dualista, a u parafrazi jedne stare anegdote, ako dođe stani – pani, oni su ipak Srbi.