Mitar Šušić za BORBU: „Jama Kotor“ je mrlja na obrazu Crne Gore

Specijalno državno tužilastvo (SDT) je 20. juna 2022. godine formiralo predmet, koji je dostavljen od strane Višeg državnog tužilastva, a vezano za navode da je u jami „Kotor“ bačeno 300 tijela ubijenih u Opštini Nikšić, od strane komunističkog režima u periodu od 1942. do 1943. godine.

Ministar pravde u prethodnoj Vladi, Marko Kovač je u Skupštini Crne Gore 26. juna prošle godine rekao da je u Višem državnom tužilaštvu u Podgorici formiran predmet povodom novinskog članka objavljenog u Dnevnom listu “Dan” dana 26. februara 2018. godine pod naslovom: “Ubijeno 300 civila i bačeno u jamu”, a kojim je predstavljeno da su reporteri snimili kadrove posmrtnih ostataka-više ljudskih kostiju u jami u mjestu Kuline, Opština Nikšić.

 

„U predmetu su dati nalozi policiji da se lice mjesta identifikuje i obezbijedi, da se saslušaju određena lica u svojstvu građana. Takođe je traženo dostavljanje izvještaja Instituta za javno zdravlje u cilju provjere sanitarno zdravstvenih uslova u jami, zatim preduzimanja radnji od strane Odsjeka za zdravstveno-sanitarnu inspekciju Uprave za inspekcijske poslove, radi obezbjeđivanja bezbjednog ulaska u jamu, sve u cilju obezbjeđivanja zdravstveno-sanitame zaštite lica koja budu preduzimala radnje vezane za ulazak u jamu radi uviđajnih radnji, pregleda, snimanja i radnje izuzimanja posmrtnih ostataka-veće količine kostiju”, kazao je tada Kovač.

Dodao je da je ocijenjeno da postoji osnov sumnje da je u konkretnom izvršeno krivično djelo ratni zločin protiv civilnog stanovništva ili neko drugo krivično djelo protiv čovječnosti i drugih dobara zaštićenih međunarodnim pravom, te su dana 9. juna 2022.godine, spisi predmeta dostavljeni na nadležnost Specijalnom državnom tužilastvu.

„Specijalno državno tužilastvo je 20. juna formiralo predmet. U dosadašnjem toku postupka, prikupljeni su podaci koji ukazuju da se u jami “Kotor” kod Nikšića nalaze posmrtni ostaci većeg broja neidentifikovanih civila sa prostora Opštine Nikšić, pa je u nastavku postupka potrebno utvrditi identitet eventualnih žrtava, kroz odgovarajuća vještačenja, te istovremeno utvrditi uzrok i vrijeme smrti.“ – rekao je tadašnji ministar pravde Marko Kovač.

Osim navedenog, Kovač je rekao i da su preduzete radnje određene Zakonikom o krivičnom postupku iz nadležnosti tužilaštva radi prikupljanja dokaza u cilju donošenja konačne odluke u predmetnoj krivično-pravnoj stvari.

Ove godine, konkretno 24. januara, u Platformi za učešće crnogorske delegacije na sastanku Odbora za stabilizaciju i pridruživanje u Briselu navedeno je sledeće:

„U predmetu koji se odnosi na događaj iz Drugog svjetskog rata, pod radnim nazivom ‘Jama Kotor’, službenici Uprave policije su po nalogu SDT-a početkom novembra 2022. izvršili radnje koje se tiču utvrđivanja određenih okolnosti, odnosno snimanja unutrašnjosti predmetnog objekta ‘Jame Kotor’, te i druge radnje u cilju omogućavanja vršenja uviđaja odnosno pristupa samom licu mjesta koje se nalazi pod zemljom na dubini od oko 35 metara. Ostali predmeti se nalaze takođe u fazi izviđaja i u istima se preuzimaju potrebne mjere i radnje u pravcu prikupljanja pravno relevantnih dokaza”

Kontaktirali smo advokata i odbornika koalicije ZBCG u Glavnom gradu – Mitra Šušića da ga pitamo za stručno mišljenje vezano za ovaj predmet.

Da li smatrate da je naše SDT u mogućnosti da nakon toliko godina koje su prošle od tog zločina ipak napravi pomak i prikupi dovoljan broj relevantnih dokaze?

„Prostora za rad ima. Prije svega, može se utvrditi tačan broj žrtava, način na koji su ubijeni, njihova starost, pol i druge opšte karakteristike zločina. Iz svega toga proisteći će neki podaci, a još ima dovoljno živih ljudi koji o tome imaju neposredna saznanja, čiji rođaci i komšije su u tom slučaju bili ili žrtve ili dželati. Kada se neke opšte činjenice utvrde, onda su i ljudi koji nešto znaju spremniji da iznesu svoje priče. Iz svega toga proisteći će neki zaključak, neki epilog, neka naša konačna spoznaja kao društva o jednom stravičnom događanju, koji se nije desio davno, već sredinom dvadesetog vijeka.“

Da li je uopšte moguće nakon toliko vremena valjano istražiti ovaj monstruozan zločin?

„Svakako da je teško očekivati da se dođe do neposrednih izvršilaca i nalogodavaca, imajući u vidu protok vremena. Međutim, preostalo je dovoljno nepoznatih činjenica koje je moguće utvrditi, a predmet u tužilaštvu postoji od 2018. godine. Ja ne mogu da shvatim da nadležni organi takvom predmetu pristupaju tako ležerno. Ne mogu da shvatim da smo svi mi u stanju da mirno spavamo znajući da u neposrednoj blizini svojih domova imamo masovnu grobnicu, u kojoj su ljudske kosti odložene kao na smetlištu, u kojoj su za života naših očeva i djedova pobacana ljudska bića bez suđenja i presude, bez do danas poznatog razloga. Njihova krv pred Bogom traži istinu i pravdu. Ako je ne pružimo, biće tražena od nas kao kolektiviteta, kao naroda. Naravno da je moguće i obavezno da se valjano istaži ova mrlja na obrazu Crne Gore i čovječanstva.“

Zašto je po Vašem mišljenju važno da se ovaj i svi slični slučajevi istraže i dovedu do kraja?

„Zbog istine i pravde. Zbog žrtava. Zbog čitavog društva i budućnosti, zbog ljudskosti i Božijeg obličja u nama koje mora mrzjeti nepravdu i zločin. Nedopustivo je da se kunemo u ljudska prava i slobode, rastežući ih često i preko granica normalnog i korisnog, a da istovremeno još živimo u kominternovskom anti-moralu, koji partijske ciljeve i državne ideologije pretpostavlja univerzalnim vrijednostima, ljudskom životu i ličnoj slobodi. U Crnoj Gori se nikada nije desio otklon od staljinističke svijesti, samo su se staljini mijenjali. Jezivo je da živimo u društvu koje možda gazi po kostima pravednika, a u kojem ulice i bulevari možda nose imena zločinaca. Dok iz takvog paganskog načina razmišljanja ne izađemo, dok god bude dobro sve što je „naše“ a loše i za odstrijel sve što nije na liniji partije, vođe, ideologije, mi ćemo i dalje biti robovi mraka i svojim potomcima ostaviti istu matricu.“