Popis u Crnoj Gori, pažnja u regionu i inostrani faktori

0

Piše: dr Aleksandar Raković, istoričar

O predstojećem popisu u Crnoj Gori ne može se govoriti samo kao o statističkom procesu. Naravno, kada je reč o većini popisnih pitanja – uistinu se radi o naučno-stručnoj statistici. Ipak, tri odnosno četiri pitanja na novembarskom popisu 2023. imaju značaj za dostojanstvo ličnosti svakog čoveka u Crnoj Gori, za demokratizaciju društva i slobodu misli, reči i dela.

Radi se o pitanjima o nacionalnosti, maternjem jeziku i veroispovesti. Pritom, pitanje o maternjem jeziku je na ovom popisu razdeljeno na dva pitanja. U jednoj rubrici će se građani opredeljivati za svoj maternji jezik, a u drugoj za jezik kojim govore kod kuće. Stoga je, dakle, reč o tri odnosno četiri pitanja koja su ključna za oslobađanje Crne Gore od mentalnih stega koje traju decenijama.

Naime, od 1945. je stanovništvo Crne Gore bilo izloženo utucavanju od strane komunističkih vlasti da treba odbaciti istorijski srpski nacionalni identitet i prihvatiti dotad regionalni crnogorski identitet za novi nacionalni identitet. S tim u vezi, u narednim decenijama je pravoslavno stanovništvo razvijalo raznorazne vidove mimirkija, dodatnog regionalnog izjašnjavanja, a veliki broj je prihvatio crnogorsku nacionalnost da bi išao linijom manjeg otpora.

Čak i danas, kod manjeg dela stanovništva koje se deklariše da je srpske nacionalnosti, vidimo primere simetrija kojima oni – da bi se nekom dopali ili bili šire prihvatljivi na crnogorskoj sceni – izjednačavaju vlasti u Beogradu s bivšim Đukanovićevim režimom, govore o tome da su Demokratski front i Demokratska partija socijalista „dve strane iste medalje“ i osuđuju Srbe koji se, recimo, iz Srbije i Republike Srpske „mešaju u unutrašnje stvari Crne Gore“.

Okosnica grupice koja je posejala ovu jabuku razdora među Srbima je naširoko poznata, srećom se samorazotkrila, čime su autonomaška strujanja uspešno zaustavljena.

Srećom, najveći broj Srba u Crnoj Gori nema nikakvu dilemu da su Srbi u Srbiji, Republici Srpskoj, Crnoj Gori i drugde – jedinstven i nedeljiv srpski narod. Raduju nas isti uspesi, rastužuju isti neuspesi, gde god da živimo i kakve god granice da su nam nametnute, a treba da ih tretiramo kao administrativne linije.

Dakle, opravdana je zainteresovanost čitavog srpstva za popis u Crnoj Gori odnosno razumljiva je pažnja koju su Srbija i Republika Srpska usmerile prema tom procesu. S tim u vezi, održavanje slobodnog popisa u Crnoj Gori je nacionalno pitanje srpskog naroda, a ne samo naučno-stručna statistika. Jer, do sada su popisi u Crnoj Gori – kako pod komunistima, tako i pod vlašću Demokratske partije socijalista – prikazivali lažnu sliku brojnosti srpskog naroda u Crnoj Gori.

Tek nakon rušenja Demokratske partije socijalista s vlasti 2020. stekli su se uslovi za održavanje slobodnog popisa u Crnoj Gori. Trebalo je da se popis održi u jesen 2021. kada se navršio desetogodišnji rok, ali za to nije bilo dobronamerne političke volje.

Zapravo, sprečavanje popisa je bila ista zlonamerna politička volja Zdravka Krivokapića (i njegovog okruženja) koja je odbijala da potpiše Temeljni ugovor sa Srpskom pravoslavnom crkvom, a „noćnim upadom“ u Srpsku patrijaršiju imala je nameru da izazove skandal i osujeti izbor mitropolita crnogorsko-primorskog kako bi se krivica za to svalila na državni i crkveni Beograd.

Nakon kompetentnog promišljanja vrh Srpske pravoslavne crkve je, uprkos tom upadu, doneo odluku da se nastavi sa izborom novih episkopa, uključujući i mitropolita crnogorsko-primorskog.

S padom vlade Zdravka Krivokapića otvorene su perspektive za potpisivanje Temeljnog ugovora sa Srpskom pravoslavnom crkvom i održavanje slobodnog popisa. Stoga su premijer Dritan Abazović i srpski patrijarh Porfirije 3. avgusta 2022. u Podgorici potpisali Temeljni ugovor između Srpske pravoslavne crkve i Vlade Crne Gore.

Na predlog Abazovićeve vlade, skupštinska većina u Crnoj Gori usvojila je Zakon o popisu 12. decembra 2022, da bi Uredbom Vlade Crne Gore bilo propisano da se popis održi od 1. do 15. novembra 2023. Dakle, za održavanje slobodnog popisa je 2023. postojala politička većina i u Vladi Crne Gore i u Skupštini Crne Gore.

No, Demokratska partija socijalista je nakon parlamentarnih izbora u junu 2023. iz prikrajka vrebala mogućnost da bude deo nove vlade Milojka Spajića ili makar nove skupštinske većine koja bi podržala Spajićevu vladu. Mislili su da će time pridobiti poluge moći za zaustavljanje popisa.

Međutim, pošto im to nije uspelo, u nekim nevladinim organizacijama crnogorske separatističke orijentacije, navodno su nikle ideje da se slobodni popis bojkotuje, kako bi se sprečilo da utvrđivanje pravog stanja brojnosti naroda, jezika i veroispovesti u Crnoj Gori. Stvarni pokretač bojkota bila je Demokratska partija socijalista koja je isplanirala ekstremističku suberziju protiv Crne Gore i njenih legalnih organa.

Tom subverzijom su pokušali da maskiraju svoja višedecenijska razorna delovanja na štetu srpske državnosti Crne Gore i njene jedine istorijske nacije – srpske nacije. Naime, samo u Demokratskoj partiji socijalista znaju koliko su krali na izborima i kako su prekrajali rezultate popisa. Svo pravoslavno i muslimansko stanovništvo služilo je Demokratskoj partiji socijalista kao resurs, kao proizvod, kao produkt kog treba žigosati bar-kodom crnogorske nacije i crnogorskog jezika.

Nema sumnje da su suštinska meta Đukanovićevog režima bili pravoslavni Srbi, jer su oni podsećali Mila Đukanovića i konvertite na to da su i oni nekada bili pravoslavni Srbi. To je za Đukanovića i njegovo društvo bilo nepodnošljivo sećanje kog je trebalo izbrisati iz memorije time što bi čitav srpski narod Crne Gore bio zbrisan. Ove opake namere zaustavljene su 2020. srpskom revolucijom u Crnoj Gori odnosno litijskim pokretom.

Pritom, s porazom Đukanovićevog režima prestali su razlozi da se muslimani iz klijentelističkih razloga izjašnjavaju kao pripadnici crnogorske nacije i govornici crnogorskog jezika. Stoga je i to dodatno dovelo Demokratsku partiju socijalista do paničnog straha, jer će i muslimansko stanovništvo istupiti iz crnogorskog identitetskog konstrukta.

Naime, na slobodnom popisu pripadnici srpske nacije trebalo bi da čine između 36% i 40% stanovništva Crne Gore. Već 38% sigurno bi srpsku naciju dovelo do relativne većine. Pritom, broj govornika srpskog maternjeg jezika narašće do 60% odnosno do apsolutne većine u Crnoj Gori.

Bilo bi ispravno i nadalje ohrabrivati kolebljive da smelo kažu da su to što i jesu – Srbi pravoslavne vere kojima je maternji jezik srpski. Uostalom, treba samo poslušati poruke patrijarha srpskog Porfirija koje je izgovorio u Podgorici. Na tom ohrabrivanju posebno radi portal IN4S.

S tim u vezi, jasno je da će se crnogorska nacija i nadalje samodezintegrisati jer za nju ne postoji nijedna zdrava osnova u prošlosti i sadašnjnosti Crne Gore. Broj pripadnika crnogorske nacije biće drastično umanjen slobodnim izjašnjavanjem kako pravoslavnog, tako i muslimanskog stanovništva.

Zbog ovoga je Demokratska partija socijalista pokrenula ekstremističku kampanju, s malobrojnim pristalicama, kako bi prikazala da je Crna Gora nestabilna, a njene vlasti nesposobne da rukovode zemljom. To je, naravno, bila samo jedna u nizu Đukanovićevih podvala, koja se i ovog puta prožimala sa antisrpskim segregacionizmom.

U opštinama gde su Demokratska partija socijalista i njeni sateliti imali vlast bilo je i elemenata nasilne pobune. Napadani su članovi popisnih komisija, a prećeno je da će ekstremni pripadnici nacije crnogorskih separatista fizičkom silom sprečiti popisivanje građana. U vidu uvertire, pristalice Mila Đukanovića su pred Skupštinom Crne Gore cepale i spaljivale slike novoizabranog predsednika parlamenta Andrije Mandića i predsednika Srbije Aleksandra Vučića.

Kako bi se sprečio popis, aktivirani su hrvatski lobisti i hrvatski mediji, da bi u regionu, ali i u Briselu, odbranili pozicije Demokratske partije socijalista. Stoga su se, na ovom pitanju, još jednom stopile antisrpska politika Zagreba i crnogorski ekstremizam. Međutim, daleko je od toga da zapadni faktori imaju oko popisa u Crnoj Gori jedinstveno mišljenje. Evrostat je obavestio Monstat i javnost Crne Gore da je održavanje popisa suverena stvar svake države i nije sugerisao da popis treba odložiti ili otkazati.

Uprkos tome, novi premijer Milojko Spajić se uplašio crnogorskog ekstremizma, pa je njegova vlada – istog dana kada je konstituisana – donela odluku o odlaganju popisa, čiji je početak pomeren za 30. novembar 2023. U tom slučaju reč je o istom novembarskom popisu. Međutim, ukoliko Spajić pristane na dalje odlaganje popisa ili na izbacivanje identitetskih pitanja o nacionalnosti, jeziku i veroispovesti – onda bi njegova vlada pretrpela poraz od šačice Đukanovićevih ekstremista.

Spajić bi trebalo da razume da je proces povratka Crne Gore srpskom identitetu u toku i da je nezaustavljiv. To bi, uostalom, trebalo da verifikuje slobodni popis u Crnoj Gori na kom se očekuje da Srbi budu relativna većina po nacionalnosti i apsolutna većina po jeziku i veroispovesti.

Izvor: KCNS

Ostavite Komentar

Your email address will not be published.