Vestminsterska deklaracija: Sve veća cenzura na svjetskom nivou pod maskom „zaštite istine“
Veliki broj novinara, umjetnika, pisaca, aktivista i akademika, „koji dolaze i sa ljevice i sa desnice“, potpisao je Vestminstersku deklaraciju u kojoj se upozorava na sve veću međunarodnu cenzuru koja prijeti da naruši vjekovima stare demokratske norme i slobodu govora, naveo je novinar Met Taibi za „Reket“.
U tekstu se ističe zabrinutost zbog pokušaja da se sloboda govora označi kao „dezinformacija“ i dodaje se da je zloupotreba tog termina dovela do cenzure običnih ljudi, novinara i disidenata u zemljama širom svijeta.
Deklaraciju su potpisala zvučna imena kao što je Met Taibi (novinar koji je razotkrio takozvane „Tviter fajlove“), Majkl Šelenberger (takođe učestvovao u razotkrivanju „Tviter fajlova“), novinar Džulijan Asanž („Vikiliks“), uzbunjivač Edvard Snouden, poznati američki ekonomista Džefri Saks, režiser Oliver Stoun, novinar Glen Grinvald, psiholog i pisac Džordan Peterson i mnogi drugi.
Miješanje u pravo na slobodu govora guši „valjanu diskusiju o pitanjima od javnog interesa i podriva temeljne principe predstavničke demokratije“, navodi se u tekstu.
Širom svijeta, vladini akteri, kompanije društvenih medija, univerziteti i nevladine organizacije sve više rade na praćenju građana i suzbijanju njihovih glasova. Ti koordinisani napori velikih razmjera se ponekad nazivaju „cenzorsko-industrijski kompleks“, piše u Deklaraciji.
Taj kompleks, kako se navodi, često funkcioniše direktno preko vladine politike: vlasti u Indiji i Turskoj mogu da uklone politički sadržaj sa društvenih medija, zakonodavna vlast u Njemačkoj i Vrhovni sud u Brazilu kriminalizuju politički govor. Mjere poput irskog Zakona o govoru mržnje, škotskog Zakona o zločinima iz mržnje, Zakona o bezbjednosti na mreži u Ujedinjenom Kraljevstvu i australijskog Zakona o dezinformacijama prete da ozbiljno ograniče slobodu izražavanja.
Ali cenzorsko-industrijski kompleks funkcioniše i kroz suptilnije metode koje uključuju filtriranje vidljivosti, etiketiranje i manipulaciju rezultatima pretraživača, upozorava se u tekstu.
Uklanjanjem sadržaja sa platformi ili njegovim obilježavanjem, cenzori društvenih medija već su ućutkali neka mišljenja o pitanjima od nacionalnog i geopolitičkog značaja. Oni su to učinili uz punu podršku „stručnjaka za dezinformacije i proveravanje činjenica“ u mejnstrim medijima, koji su odustali od novinarskih vrijednosti poput debate i postavljanja pitanja.
Kako je otkriveno u „Tviter fajlovima“, tehnološke kompanije često vrše cenzorsko „moderiranje sadržaja“ u koordinaciji sa vladinim agencijama i nevladinim sektorom. Uskoro će Zakon o digitalnim uslugama Evropske unije formalizovati taj odnos davanjem podataka o platformi „proverenim istraživačima“ iz nevladinih organizacija i akademske zajednice, prepuštajući odlučivanje o pravu na slobodu govora diskrecionoj odluci „neizabranih i neodgovornih subjekata“.
Iako su pravi problem dezinformacije između država, agencije stvorene da se bore protiv tih pretnji, kao što je Agencija za sajber bezbjednost i infrastrukturnu bezbjednost u Sjedinjenim Državama, sve više se okreću „ka unutra“, protiv sopstvene javnosti.
„Pod maskom spriječavanja štete i zaštite istine, govor se tretira kao dozvoljena aktivnost, a ne kao neotuđivo pravo“, navodi se u Deklaraciji, uz poruku da zaštita slobode govora ne važi samo za stavove sa kojima se slažemo, već da moramo snažno da štitimo slobodu govora za stavove kojima se najoštrije protivimo.
Tokom istorije, napadi na slobodu govora bili su preteča napada na sve druge slobode. Režimi koji su ograničavali slobodu govora uvijek su neizbježno slabili i druge suštinske demokratske tekovine, ističe su u tekstu. Na isti način, elite koje se danas zalažu za cenzuru takođe potkopavaju demokratiju. Međutim, ono što se promijenilo je obim i vrsta tehnoloških alata pomoću kojih cenzura može da se sprovede.
Zbog toga potpisnici Deklaracije pozivaju vlade i međunarodne organizacije da ispune svoje obaveze prema narodu i da poštuju član 19 Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima (UDHR) u kome se navodi da „svako ima pravo na slobodu mišljenja i izražavanja“.
Pozivaju se i tehnološke korporacije da preuzmu obavezu zaštite digitalnog prostora na način kako je to definisano u članu 19 UDHR i da se uzdrže od politički motivisane cenzure, cenzure mišljenja sa kojima se ne slažu i cenzure političkog mišljenja.
Najzad, u tekstu se poziva šira javnost da se pridruži u borbi za očuvanje demokratskih prava naroda, uz napomenu da „promjene zakona nisu dovoljne“.
„Moramo da izgradimo atmosferu slobode govora iz temelja odbacivanjem klime netolerancije koja podstiče autocenzuru. Umesto straha i dogmatizma, moramo da prihvatimo ispitivanje i debatu“, poručuje se u Deklaraciji.