Penzionisani američki diplomata: Kurtijev režim pokušao da iskoristi policiju da preuzme kontrolu nad sjeverom od Srba
Piše: Džerard Galuči, penzionisani američki diplomata
Džerard Galuči, penzionisani američki diplomata, koji je bio regionalni predstavnik Ujedinjenih nacija (UN) u Mitrovici od jula 2005. do oktobra 2008. godine, osvrnuo se na sukob koji se dešava na KiM.
„Sile Kvinte koje su omogućile nezavisnost Kosova sada moraju da se suoče sa realnošću da nezavisnost neće funkcionisati sve dok se srpske bezbjednosne snage ne vrate na Sjever i taj dio ponovo ne postane u potpunosti dio Srbije.
Ostaje otvoreno pitanje da li različite etničke i/ili vjerske grupe – plemena, ako hoćete – mogu da dijele državu bez da se sukob pretvori u etničko čišćenje. Od antike, istorija nudi malo primjera osim povremeno u velikim multietničkim carstvima kao što su Rimsko, Osmansko i američko. Čak i u Americi, posljednji dani često pokazuju opaki bijeli nacionalizam i netolerantni hrišćanski fundamentalizam koji kidaju tkivo političkog sistema. Kosovo i Nagorno-Karabah iznova postavljaju to pitanje.
Azerbejdžan je pretežno muslimanska i turska zemlja, dok su Jermeni u enklavi hrišćani koji tamo žive milenijum. Zauzimanje Nagorno-Karabaha od strane azerbejdžanske vojske navodno navodi mnoge od enklava od 120.000 Jermena da razmisle o odlasku. Azerbejdžan – autoritarna, porodična država – tvrdi da želi da ih integriše kao „ravnopravne građane“. Ali, Jermeni strahuju – ne bez razloga, s obzirom na uništavanje vjekovnih crkava u Azerbejdžanu u oblastima zarobljenim u ratu 2020. – da će na kraju biti očišćeni. Jermeni Nagorno-Karabaha su izolovani jer enklava ne dijeli kopnenu granicu sa samom Jermenijom. Nemaju drugog izbora osim da rizikuju da ostanu ili odu u Jermeniju.
Kosovo je pretežno albansko i muslimansko. Sjeverno Kosovo je većinsko srpsko i hrišćansko. Politički status Kosova ostaje neriješen od 1999. godine, a sukob između Srba i Albanaca tamo je znatno stariji. Albansko-nacionalistički Kurtijev režim je ove i prošle godine povećao interes, pokušavajući da iskoristi svoju policiju da preuzme kontrolu nad sjeverom od lokalnih vlasti kosovskih Srba. SAD, EU i NATO spriječili su Kurtija da ostvari svoje neposredne ciljeve, ali i dalje ne uspjevaju da riješe osnovno pitanje statusa. Sada je izvještaj o sukobu između kosovske policije i naoružanih ljudi u ili blizu manastira na sjeveru, gdje su srpski hodočasnici bili u posjeti.
Jedan policajac i najmanje tri naoružana muškarca su navodno ubijeni prije nego što je policija uspjela da uđe u manastir. Snage NATO-a su na licu mjesta. Ne znam detalje ovog konkretnog sukoba – šta i ko je do čega doveo, ali bilo mi je jasno kada sam stigao kao regionalni predstavnik UNMIK-a u Mitrovicu 2005. godine da većina Albanaca duboko negoduje zbog daljeg prisustva Srba sjeverno od Ibra i želi da oni nestanu.
Enklava Srba na sjeveru Kosova ima kopnenu vezu sa užom Srbijom. Vrijeme je da se prizna da napori SAD i EU da postignu sporazum između Beograda i Prištine ili da Kosovo pretvore u mirnu multietničku državu nemaju ništa. Sile Kvinte koje su omogućile nezavisnost Kosova sada moraju da se suoče sa realnošću da ona neće funkcionisati sve dok se srpska bezbjednost ne vrati na sjever i ponovo ne postane u potpunosti dio Srbije. Ovo bi moglo dovesti do izvjesnog rizika za preostale kosovske Srbe južno od Ibra. Ali, čak i Kurti, možda, prepoznaje poslovne mogućnosti očuvanja kulturnih znamenitosti i mjesta kao što je Štrpce za turizam“.
(Glas Srpske)