30. AVGUST: PORAZ DIKTATURE I RAĐANJE SLOBODE

Na današnji dan prije tri godine održani su istorijski izbori na kojima je Crna Gora po prvi put promijenila vlast na izborima.

Velikom izbornom finalu prethodile su svenarodne litije Srpske pravoslavne crkve za odbranu svetinja koje su uslijedile kao odgovor na anticrkveni zakon vlade Duška Markovića. Nešto manje od godinu dana ranije glasovima vladajuće većine i SDP-a usvojen je tzv. Zakon o slobodi vjeroispovijesti. Za diskriminatorski zakon protiv Crkve glasalo je 45 poslanik DPS-a, SD-a, Liberalne partije, Bošnjačke stranke, Hrvatske građanske inicijative i Force, kao i poslanici SDP-a.

U demonstraciji totalnog političkog jednoumlja, poslanici vladajuće većine i SDP-a odbili su 103 amandmana Demokratskog fronta, a poslanici DF iste večeri privedeni su nakon policijskog upada u Skupštinu zbog protesta povodom usvajanja bezakonja. Narod Crne Gore izašao je u nekoliko gradova na ulice u znak protesta povodom bezakonja DPS, a organizovane su i blokade saobraćajnica.

Uskoro su počele velike svenarodne litije Srpske pravoslavne crkve širom Crne Gore koje je predvodio blaženopočivši mitropolit crnogorsko- primorske Amfilohije. Litije su bile najmasovniji događaj u novijoj istoriji Crne Gore, a u njima je učestvovalo nekoliko stotina hiljada ljudi. Jedan od najupečatljivijih događaja tokom trajanja litija jeste čuvena trobojna – grafit revolucija, u okviru koje su građani Crne Gore, mahom omladina, crtala na stotine troobjnih murala širom zemlje, za šta su dobili solidarnost naroda u Srbiji, Republici Srpskoj ali i u mnogim drugim zemljama svijeta u kojima žive Srbi i Crnogorci.

Tokom čitave 2020. godine režim Demokratske partije socijalista sprovodio je brutalnu propagandu i fizičku represiju nad Crkvom i narodom, sa ciljem da se zaustave velike litije. U susret ljetu 2020. godine, DPS je putem korupcije krenuo u prekrajanje izborne volje u Kotori i Budvi. Budvanska lokalna vlast predvođenja DF-om i Demokratama a uz podršku stanovništva Boke i drugih gradova pružila je otpor represiji DPS.

Krajem avgusta iste godine, održani su redovni parlamentarni izborima na kojima tada vladajuća struktura predvođena DPS pretprjela poraz. Izborna list DPS- LP-Milo Đukanović Odlučno za Crnu Goru osvojila je 35% glasova, velika narodna koalicija Za budućnost Crne Gore (NSD-DNP-PZP-SNP-UCG-RP-PCG-DSJ-DSS-JKP) osvojila je 32,5% glasova, izborna lista Mir je naša nacija – Demokrate- Demos-Nova ljevica osvojila je 12,5% glasova. Izborna listu koju su činili URA i CIVIS pod nazivom Crno na bijelo, osvojila je 5,5%, dok su SD i SDP osvojili 4% odnosno 3%. U parlament još ušle Bošnjačka stranka, Albanska lista i Albanska koalicija.

Tridesetavgustovska pobjeda predstavljala je početak kraja tri decenije duge vladavine Mila Đukanovića i DPS i proslavljala se danima širom Crne Gore. U proslavi je učestvovao veliki broj građana. Nakon izborne pobjede Crna Gora je dobila tzv. ekspertsku vladu po modelu URE i Civis-a, a uz podršku ZBCG i Mir je naša nacija, čiji predstavnici nisu učestvovali u radu vlade. Ovakav model odveo je Crnu Goru u duboku političku krizu, ali je serija izbornih poraza DPS-a nastavljena na lokalnim izborima širom zemlje, na kojima je pobjede odnosila koalicija Za budućnost Crne Gore i koalicije koje su predvodile Demokrate.

Poslije velike narodne pobjede 30. avgusta u Crnoj Gori je došlo do porasta slobode u svim smjerovima, oblici demokratskog izražavanja su neuporedivo učestaliji nego ranije, a uslijedio je i djelimični obračun sa korupcijom i kriminalom bivšeg režima, što je za rezultat imalo otkrivanje skandaloznih afera u režiji sistema bivše vlasti. Godinu dana od pada režima DPS, ektremne pristalice Mila Đukanovića bezupješno su pokušale da zaustave ustoličenje mitropolita Joanikija, a u february 2022. godine vladi Zdravka Krivokapića izglasano je nepovjerenje, nalon čega je formirana manjinska vlada URA – SNP – SDP – Bošnjačka stranka, uz podršku DPS.

Dio ministara vlade Zdravka Krivokapića formirao je Pokret Evropa sad iz čijih redova je izabran predsjednik Crne Gore Jakov Milatović. Nakon parlamentarnih izbora ove godine, lider PES-a Milojko Spajić pokušava da organizuje vladu sa dijelom stranaka bivšeg režima koji je poražen 30. avgusta 2020. godine. Na društvenim mrežama je tim povodom najavljena velik auto kolona časti i upozorenja.