Zemlje BRIKS-a uzdrmaće hegemoniju dolara

Uzbuna u SAD – Organizacija BRIKS-a može da stvori sopstvenu valutu i time uzdrma hegemoniju dolara. Desetine zemalja već žele da se pridruže BRIKS-u, u kojem je i Rusija. Međutim, ne podržavaju sve članice BRIKS-a širenje ove organizacije i stvaranje valute. Šta je razlog, kakvi su interesi ovih zemalja i sa kojim važnim zadatkom se Rusija suočila?

Moguća ekspanzija BRIKS-a, a posebno stvaranje sopstvene valute od strane ove grupe zemalja, već plaši Zapad.

„Mi smo, zapravo, podstakli stvaranje BRIKS-a. Četrdeset zemalja sada prijeti da će napustiti dolar kao svjetsku rezervnu valutu. Ako se tako nastavi, Velika depresija će nam se činiti kao opuštena šetnja“, izjavio je potencijalni kandidat za predsjednika SAD Robert Kenedi Junior.

Indija zavisi od zapadnog kapitala

Od pet članica BRIKS-a, samo Kina i Rusija mogu da se pohvale stabilnim trgovinskim suficitom u posljednje dvije decenije. Na primjer, u Indiji uvoz konstantno premašuje izvoz. U 2022. trgovinski deficit zemlje se približio 280 milijardi dolara.

Ovo je priliv kapitala na indijsko tržište akcija i kredita koje su od zapadnih banaka uzimali najveći indijski konglomerati. Zbog toga, Nju Delhi ne može sebi da priušti drastične korake za izlazak iz dolarskog sistema.

Indija bi željela da koristi prednosti BRIKS-a i da istovremeno ne napušta globalni svijet zasnovan na dolaru. Pritom Indijcima nije bitan sam dolar, već dolarske investicije koje se prikupljaju na finansijskim tržištima Zapada, gde se kotiraju akcije koje su kupili indijski konglomerati.

Brazil sanja o zajedničkom tržištu Latinske Amerike

Brazil je takođe uključen u svjetska tržišta akcija. S jedne strane, Brazil bi sa entuzijazmom uveo novu valutu. Štaviše, Razvojnu banku BRIKS-a vodi dugogodišnja saradnica Lule da Silve, Dilma Rusef. Sa druge strane, Brazil je veoma oprezan prema brzoj ekspanziji BRIKS-a. To je povezano ne samo sa strahom od jačanja političkog uticaja Pekinga nego i strahom da će Zapad postati neprijateljski raspoložen prema BRIKS-u (i članicama ove asocijacije) ako u tome vidi protivtežu SAD, EU i međunarodnim institucijama koje su oni stvorili.

Brazil svoju ulogu u budućnosti vidi kao lider latinoameričke zajednice. Članstvo Brazila u klubu vodećih nezapadnih zemalja, koji danas predstavlja BRIKS, ali kojem druge latinoameričke države nemaju pristup, dobar je argument za jačanje brazilskih liderskih ambicija.

Južna Afrika i senke kolonijalne prošlosti

Južna Afrika, kao ekonomski najrazvijenija država na kontinentu, mogla bi da pretenduje i na ulogu ekonomskog lidera u Africi i centra afričkog makroregiona, ukoliko bi postojali preduslovi za formiranje takvog regiona. Ali Afrika je previše složen i raznolik kontinent, a Južna Afrika je opterećena problemima nasleđenim iz njene kolonijalne prošlosti.

Ako govorimo o zavisnosti južnoafričke ekonomije od globalnog finansijskog sistema, onda je ta zavisnost nešto jača od zavisnosti Indije ili Brazila, ali ima kvalitativno drugačiji karakter.

Od vremena režima aparthejda i pod međunarodnim sankcijama, industrija Južne Afrike je navikla da se razvija na osnovu domaćih resursa. Južna Afrika ima najveći odnos kapitalizacije berze prema BDP-u zemlje – 348,3% (dok je berzanska kapitalizacija Kine – 83%, Brazila – 68,4%) i Rusije – 46,8 %). Ovako ogromna kapitalizacija se objašnjava činjenicom da su u Južnoj Africi i dalje registrovane velike globalne korporacije u vlasništvu britanskog i američkog kapitala. Za rudara dijamanata De Beers ili zlatara Gold Fields tržište je cio svijet. Rudnici i preduzeća kompanija ne nalaze se samo u Južnoj Africi, pa čak ni u Africi – već u 25 zemalja sveta. Gold Fields posjeduje rudnike, pored Južne Afrike, i u Gani , Peruu i Australija.

Teško je zamisliti da se Južna Afrika odrekne globalne ekonomije, ali situacija će se promijeniti ako BRIKS postane integrisanija i sposobnija struktura. U ovom slučaju, Pretorija može uspješno da igra ulogu predstavnika ove strukture na afričkom kontinentu bez prekida veze sa Zapadom.

Kina između fatamorgane Kimerike i logike deglobalizacije

Kina je zemlja BRIKS-a koja je najviše uključena u globalnu ekonomiju (prošle godine njen trgovinski suficit iznosio je 877,6 milijardi dolara). Istovremeno, Kina najviše dobija od trgovine sa Sjedinjenim Državama (suficit od 404 milijarde dolara), sa EU (suficit od 276,6 milijardi dolara) i Indijom (suficit od 103 milijarde dolara). Ovakvo stanje bi dosta odgovaralo Pekingu da SAD i kolektivni Zapad nisu pokušali da ga promene uvođenjem sankcija kineskim kompanijama i čitavim industrijama i zatvaranjem svojeg tržišta.

Kina je zainteresovana da što duže očuva ono što se može sačuvati od „starog” globalnog svijeta, a da istovremeno gradi novi svijet koji obuhvata što više zemalja. Peking je zainteresovan za širenje BRIKS-a i nastanak efikasnih institucija u okviru ove asocijacije.

Rusija je osmatračnica BRIKS-a

 

U pet zemalja BRIKS-a Rusija zauzima srednje mjesto po BDP-u po PPP (5,3 triliona dolara) – manje od Indije (11,9 biliona) i Kine (30,3 triliona), ali više od Brazila (3,8 biliona) i Južne Afrike (953 milijarde). Po pozitivnom trgovinskom bilansu, Rusija (+332 milijarde dolara u 2022.) je na drugom mjestu u BRIKS posle Kine (+877,6 milijardi).

Ruski izvoz je raznovrstan. Tu su ugljovodonici i druge sirovine (za koje su Indija i Kina zainteresovane da uvoze). Tu je hrana, koja je važna i za ove dve najmnogoljudnije zemlje na svijetu. Konačno, to je širok spektar industrijskih proizvoda. Na nekim pozicijama, ruski i kineski industrijski izvoz mogu da se takmiče za tržišta. Ali u nekim oblastima Rusija ima jedinstvene konkurentske prednosti.

U kontekstu ovih sankcija Rusija je, više od ostalih partnera iz BRIKS-a, zainteresovana za širenje sastava ove asocijacije i izgradnju zajedničkih institucija, uključujući i uvođenje zajedničke valute. Kolektivni Zapad može da zaprijeti malim državama sekundarnim sankcijama i postigne bar delimičan uspeh. Ali ako ove zemlje počnu da rade jedna sa drugom (i sa Rusijom) preko struktura BRIKS-a koje nisu pod kontrolom Zapada, onda će se Vašington, London i Brisel suočiti sa neprijatnom alternativom.

BRIKS je Rusiji potreban ne samo zbog sankcija. Rusiji su potrebna tržišta za sopstveni izvoz, a spremna je da pregovara o saradnji koja će pomoći njenim partnerima da se razviju (što ih u budućnosti čini solventnijim, a samim tim i profitabilnijim). I tu bi mehanizmi BRIKS-a bili veoma korisni.

(sputnikportal.rs)