Jedna od najsjajnijih zvijezda na nebu uskoro bi mogla da eksplodira

Betelgez je udaljen oko 650 svjetlosnih godina od Zemlje i taj crveni džin polako umire. Prema najnovijoj prognozi naučnika, na osnovu načina na koji pulsira, ova džinovska zvijezda mogla bi za nekoliko decenija da kolabira u finalnom bljesku.

Naučnici sa Tohoku univerziteta u Japanu i Univerzita Ženeva u Švajcarskoj, proučavali su oscilacije u emitovanju svjetlosti te zvijezde i zaključili da je ona u poslednjoj fazi života, navodi se u njihovom radu.

Sjaj Betelgeza iznenada je zatamnjen na kratko 2019. godine, a naučnici su tada utvrdili da je izbacio nešto prašine i tamne materije koje su ga prekrilile.

Međutim, sjaj ove zvijezde pojačao se početkom ove godine i sada je jedan i po put jači nego inače. Naučnici su razmatrali različite teorije zbog čega se to desilo, da li je u pitanju približavanje njegove smrti ili iznenadnih „staračkih“ podrhtavanja.

Iako naučnici vjeruju da je na kraju života, Betelgez je relativno mlada zvijezda, stara tek oko 10 miliona godina, piše „Sajens alert“ (Science Alert). Međutim, već se pretvorio u naduvani, crveni oblak gasa kome ponestaje goriva i bliži mu se kraj. Koliko će još dugo potrajati, zavisi od više faktora.

Jedan od tih faktora je njegova veličina, koja je predmet debate tokom većeg dijela 20. vijeka. Prema proračunima koji navode njegovu donju granicu veličine, Betelgez ima još na hiljade godina života prije nego što implodira u velikom bljesku.

Ima i drugih razloga zbog kojih se može vjerovati da će poživeti još dugo. Kao i kod mnogih zvijezda, njegov spoljni omotač pulsira uravnoteženim skupljanjima i širenjima koje su podsticane unutrašnjom dinamikom suprotstavljenih pritiska i gravitacije.

Posledična fluktuacija u jačini svjetlosti i frekvenciji traje mjesecima ili čak godinama. Najznačajniji periodi kod Betelgeza traju 2.200 i 420 dana.

Kraći period je češći i predstavlja oscilaciju cjelokupnog obima zvijezde. Proračuni zasnovani na njemu govore da se radi o mlađoj zvijezdi.

Ipak, šta ako se pojavi više ciklusa koji traju po 2.200 dana? Naučnici koji stoje iza poslednjeg istraživanja ne otpisuju ovaj dugi ciklus, uz argument da je termodinamika takvih oscilacija u svijetlim supergigantima, kakav je Betelgez, malo komplikovanija nego kod drugih zvijezda.

Na osnovu proračuna, naučnici iz Švajcarske i Japana zaključili su da se spoljašnji omotač Betelgeza pomjera više dok mu se masa koncentriše u jezgru, zbog čega bi svoje gorivo mogao da potroši ne za hiljade godina, već tek za nekoliko decenija.

Ukoliko su njihovi proračuni tačni, u ne tako dalekoj budućnosti, mogli bismo da svjedočimo velikom bljesku, prije nego što Betelgez potpuno nestane sa našeg neba.