KCNS: Predavanje istoričara Milovana Balabana na temu „Zli dusi – totalitarno društvo i velika ideja kod junaka Dostojevskog”!

Prema riječima Milovana Balabana, čini se da je roman Zli dusi djelo kroz koje se najbolje oslikavaju vizije i verovanja Fjodora M. Dostojevskog. Bremenito multidisciplinarnim temama, aktuelno i posle 150 godina, ovo delo „kao da nam na dlanu prikazuje današnje društvo“.

Radnja izgrađena oko ubistva studenta Ivanova koji je istupio iz družine 1869. godine, dakle, zasnovana na isječku iz realnosti, u najvećoj meri potvrđuje čuvenu izjavu Dostojevskog kako ne postoji ništa fantastičnije od stvarnosti. Zamišljen kao pamflet protiv liberalizma – koji, dajući ovoj problematici u Rusiji širok kontekst, objašnjava Balaban – roman Zli dusi „procijenjen je i ocijenjen kao brutalan, nasilan, pesimističan i bez nade“.

Nada ipak postoji, i to ona najsnažnija, kakve nema u drugim djelima ovog autora, a ona je iskazana kroz portret Stefana Trofimoviča Verhovenskog koji doživljava onaj krajnji preobražaj u stremljenju ka slobodi. Za ovog junaka Balaban ističe da je najbliži nama i da je njegov životni put saobrazan našem, jer iako preko njega u roman „ulazi ambijent opsjednutosti“, Stefanova sloboda jeste ona hrišćanska vrlina kojoj bi trebalo težiti, a koja dolazi od velike snage, napora, odricanja i činjenja dobrog čak i onima koji to nisu zaslužili. On je nosilac one velike ideje koja će evoluirati do pravoslavne ideje, što je predstavljeno krajem čiju dirljivost Balaban potcrtava, budući da je riječ o finalnom preobražaju „čovjeka zaraženog bijesima“.