Mirko Miličić: Šta su pokazala dešavanja na Cetinju

Iza nas su, u najmanju ruku, dva turbulentna dana, koja su samo kulminacija tenzija nakupljenih od onog momenta kada je obznanjeno da će ustoličenje Mitropolita Joanikija biti 5. septembra. Srećom, nije bilo gubitka života koje bi bacilo tamu na jedan svečani događaj i svakako produbilo tenzije u Crnoj Gori.

Mirko Mililić je za portal Gradskeinfo.rs komentarisao dešavanja u prethodnih dva dana u Crnoj Gori.

Tokom cijelog avgusta, svi mediji u Crnoj Gori, kao i u regionu, su pričali o mogućim scenarijima na dan ustoličenja, od nereda, pa sve do građanskog rata. Sami čin ustoličenja je podijelio Crnu Goru na dvije frakcije: većinsku frakciju koja se zalagala za ustoličenje mitropolita Joanikija na Cetinju i drugu koja je bila izričito protiv.

Prvu frakciju je činila sama Srpska pravoslavna crkva i vjerni narod koji joj pripada, društveni krugovi, kao i političke stranke koje su joj naklonjene.

Drugu frakciju su sačinjavale kanonski nepriznata „Crnogorska pravoslavna crkva“, Demokratska partija socijalista Mila Đukanovića sa svojim satelitima, kao i razne ekstremno-desničarske „patriotske“ organizacije.

Postojali su takođe akteri, kao što je Građanski pokret URA, jedan od tri činioca sadašnje vlasti u Crnoj Gori, koji se nisu svrstavali direktno u isti tabor kao i DPS, ali su takođe bili za to da se ustoličenje Mitropolita obavi u Podgorici ili nekom drugom gradu.

Snažne policijske snage stigle su na Cetinje noć uoči 4. septembra, dana kada je u Crnu Goru trebao da dođe Patrijarh srpski Porfirije.
Iako su se pripadnici „patriotskih“ organizacija, zajedno sa ostalim građanima Cetinja od ranog jutra okupljali ispred kordona policije, dan je prošao relativno mirno, uz par incidenata kao što su rušenje ograde na Dvorskom trgu i probijanje kordona na kružnom toku, koji se nalazi na samom ulazu u Cetinje.

Demonstranti su nakon zauzimanja ulaza u Cetinje (kao i puta za Budvu) postavili barikade sačinjene od automobilskih guma i kamenja. Ono što je zapanjilo ostale građane Crne Gore jeste inertnost službenika policije, kao i doza bratimljenja između određenih pripadnika policije i demonstranata.

Sa druge strane, u Podgorici, hiljade vjernika Srpske pravoslavne crkve iz svih krajeva Crne Gore došlo je da dočeka svog Patrijarha i poruči da je Mitropolit Joanikije dostojan.
Svečanosti, koja je priređena ispred Hrama Hristovog Vaskrsenja, prisustvovali su premijer Crne Gore – Zdravko Krivokapić, ministri u njegovoj Vladi, predstavnici srpskog naroda u Crnoj Gori – Andrija Mandić, predsjednik Nove srpske demokratije, kao i Milan Knežević, predsjednik Demokratske Narodne Partije, ministri u Vladi Republike Srbije, kao i mnogi drugi.

Poseban kuriozitet jeste da je prilikom besjede Mitropolita Joanikija, na pomen premijera Zdravka Krivokapića, hiljade vjernika odgovorilo zvižducima i uzvicima, što je jasno stavilo do znanja premijeru šta o nepunih godinu dana Vlade (a godinu dana od veličanstvene pobjede 30. avgusta) i o njemu lično, misle.

Ostatak večeri u Podgorici je prošao u duhu jedinstva i sinergije.
Patrijarh Porfirije je lično mogao da posvjedoči duhu litija i da vidi da je srpski narod, kao i narod koji sebe smatra Crnogorcima koji pričaju srpskim jezikom jedinstven i da stoji uz svoju Crkvu.

U ranim jutarnjim časovima 5. septembra, u Vladi Crne Gore se odvijala prava drama. Premijer Zdravko Krivokapić, suočen sa problemima unutar MUP-a, na čijem čelu je ministar Sergej Sekulović, koji je takođe bio protiv ustoličenja na Cetinju, pozvao je Andriju Mandića i Milana Kneževića i po riječima Andrije Mandića, Krivokapić im je tada saopštio da je u toku državni udar i to ne samo na Cetinju, gdje se održavao neprijavljeni skup, već i u samoj Vladi.

Ovaj susret je u mnogo čemu poseban, zato što se između Andrije Mandića i Milana Kneževića sa jedne strane, i Zdravka Krivokapića sa druge strane, tokom prethodnih godinu dana moglo čuti mnogo disonantnih tonova, od smjene ministra Leposavića, pa do zakona o popisu. Sve je to stavljeno po strani kada je u pitanju bila Srpska pravoslavna crkva.

Na inicijativu Andrije Mandića i Milana Kneževića da se zakon mora sprovoditi i biti isti za sve, premijer je odolio pritiscima da se ustoličenje izmjesti iz Cetinja ili da se u potpunosti odloži.
Kako je put Podgorica-Cetinje bio blokiran na više mjesta, jedini način da Patrijarh Porfirije i Mitropolit Joanikije dođu do Cetinjskog manastira na siguran način bio je helikopterom.

Za to vrijeme, policija je upotrebom sile rastjerala demonstrante, još jednom, na svu sreću bez žrtava. Nakon završenog ustoličenja, Patrijarh i Mitropolit su se vratili u Podgoricu, gdje ih je dočekao Zdravko Krivokapić, koji je preko noći, zaustavio dalji pad sopstvenog rejtinga.

Dešavanja na Cetinju su pokazala sledeće.
Nastavljena je radikalizacija DPS-a, na šta ukazuje činjenica da su na Cetinju bili poslanici, funkcioneri, aktivisti DPS-a, kao i Milo Đukanović lično, dok je bivši direktor Uprave policije, a sadašnji savjetnik predsjednika Veselin Veljović uhapšen zbog napada na policiju.

Ovakvim činjenjem, umjereniji glasači DPS-a će napraviti otklon i na nekim budućim izborima podržati jednu od tri pobjedničke koalicije. A sudeći po reakcijama iz ambasada zapadnih zemalja, EU i NATO-a, DPS je skoro u potpunosti izgubio bilo kakav legitimitet i njihovu podršku.

Sve ovo ukazuje da će DPS i dalje gubiti birače, moguće i bržim tempom nego do sada.

Demokratski front, na čelu sa Andrijom Mandićem i Milanom Kneževićem izlazi kao najveći pobjednik iz ove situacije.
NJihova upozorenja, koja su mahom zanemarena u danima i mjesecima koji su prethodili ustoličenju su se danas obistinila i samim tim što su, u odsudnom momentu, pozvani od strane premijera koji ih je do tada nazivao svakakvim imenima, potvrđuje da su neophodan i nezaobilazan faktor stabilnosti u Crnoj Gori.

Tokom pres konferencije koju su održali nakon ustoličenja, čule su se pomiriteljske poruke, gdje su i Mandić i Knežević izrazili svoje saosjećanje sa građanima Cetinja koji su nedužno povrijeđeni.

Slične poruke, slali su i Patrijarh Porfirije i Mitropolit Joanikije. Sam Patrijarh se zahvalio Mandiću i Kneževiću na tome što su, u teškim momentima, stali uz Vladu i preuzeli odgovornost.

Demokratska Crna Gora – Demokrate Alekse Bečića se većinom držala po strani i izuzev par saopštenja, nije se pretjerano investirala u ovu dramatičnu situaciju. Sam Aleksa Bečić je zaražen virusom Covid-19.
Dritan Abazović i njegov GP URA će sigurno izgubiti određeni dio birača koje su imali na Cetinju, ali zbog ideološke platforme njegovog pokreta, ti birači se mogu nadomjestiti u drugim crnogorskim opštinama.

Veći problem za potpredsjednika Vlade će biti da održi integritet pokreta, jer se u prethodnih nekoliko dana čulo mnogo oprečnih izjava između njega i raznih funkcionera pokreta.

„Ekspertska“ Vlada Zdravka Krivokapića je, kao nikada do sada, pokazala pukotine i sopstvene nedostatke. Nedostatak reformi u sektoru bezbjednosti je umalo doveo do haosa.

Moguć je i razdor Zdravka Krivokapića sa jedne strane i Dritana Abazovića i njegovog GP URA sa druge, sudeći da, po svjedočenju Milana Kneževića – Dritan Abazović, Sergej Sekulović, kao i direktor Uprave policije Zoran Brđanin nisu bili na sastanku sa premijerom uoči ustoličenja.

Sa druge strane, sasvim je moguća i rekonstrukcija Vlade, koja bi odgovarala svim faktorima, kako Krivokapiću, tako i koalicijama koje čine većinu.

Zdravko Krivokapić je stabilizovao svoju ozbiljno poljuljanu podršku među srpskim biračkim tijelom, ali je pitanje koliko dugo će se ta podrška održati bez potrebnih reformi, kao i sa neminovnim problemima koje će sresti prilikom potpisivanja Temeljnog ugovora sa Srpskom pravoslavnom crkvom, gdje Srpska pravoslavna crkva, srpsko biračko tijelo, kao i DF od njega očekuju da potpiše verziju ugovora sa preambulom gdje se SPC u Crnoj Gori potvrđuje kontinuitet od 1219. dok se GP URA i Dritan Abazović tome protive.