SNS kao najmoćnija politička organizacija uspjela je da „pojede“ više od 10 partija, koje su na kraju ušle u koaliciju sa njima

Srpska napredna stranka ubjedljivo je najmoćnija politička organizacija u Srbiji od obnove višestranačkog sistema, a za gotovo 13 godina koliko postoji uspjela je, na ovaj ili onaj način, da „pojede“ dvocifren broj kolega. I, čini se, ne planira da se zaustavi.

Poslednja stranka koja se našla na meniju naprednjaka je Srpski patriotski savez Aleksandra Šapića. Mlada i relativno stabilna politička organizacija, koja je nakon izbora za Narodnu skupštinu prošle godine uspjela da pređe cenzus i postane parlamentarna, odlučila je da prihvati poziv SNS da dođe u njihove redove.

Ujedinjenje sa SPAS-om najavio je Aleksandar Vučić, Šapić je ubrzo na ponudu potvrdno odgovorio i već do kraja maja predsjednik gradske opštine Novi Beograd trebalo bi da postane visoki funkcioner SNS-a.

SPAS će nakon ujedinjenja koje je na pragu postati prva, na republičkom nivou relevantna partija, koja se potpuno utopila u SNS, ne ostavljajući, makar ni formalno, prostora da ukoliko nekada bude došlo do „razvoda“ može da nastavi da postoji.

A prije SPAS-a naprednjaci su progutali čak 10 partija sa republičkog nivoa, i veliki broj malih lokalnih pokreta i stranaka, koje danas na papiru postoje, ali o njihovoj, sudbini njihovih lidera, funkcionera i članova, više ne od odlučuju same, već to čine u SNS-u.

Od kako je formirana, jeseni 2008. godine, SNS je počela sa taktikom pripajanja manjih organizacija, različitih ideoloških načela. Iako je, kako su godine prolazile, ova stranka sve više jačala, došavši u poziciju da su danas apsolutno dominantna partija koja drži sve poluge vlasti, te im „pomoć prijatelja“ i sabiranje procenata više nije potrebno, recept nisu mijenjali i nastavili su sa ujedinjavanjem.

Tako je stvorena jedna velika „catch all“ organizacija, koja nema jasnu programsku i ideološku vizuru i okuplja u svome krilu najrazličitije opcije, od proruskih do prozapadnih, od onih koje zagovaraju evroatlantske integracije do onih koji čvrsto vjeruju da je budućnost Srbije na istoku.

Ivo Čolović, programski direktor CeSID-a kaže za „Blic“ da način na koji SNS funkcioniše sa svojim partnerima ne bi trebalo posmatrati isključivo u ovom trenutku, već i u „momentima kada je ona došla na vlast, kada je svaki glas bio značajan kako bi preuzela vlast u zemlji“.

– I tada je izašla u široj koaliciji na izbore i kada se pogledaju te stranke većina njih je i dalje uz SNS uz određene dodatke. SNS im je omogućio da zadrže ime, visoke funkcije, nekima čak i da ojačaju u odnosu na ono što su imale. Ne treba zaboraviti da nijednoj nije potpuno oduzela identitet – smatra Čolović.

A zašto je baš SPAS-u SNS riješila da potpuno oduzme identitet? Čolović smatra da dio odgovora leži u momentu kada je došlo do ovog ujedinjavanja.

– SPAS kao politička partija dolazi u koaliciju sa SNS u momentu kada je SNS prilično ojačala, kada pod nekim drugim uslovima može da određuje na koji će način ući u koaliciju sa nekom od partija. SPAS je specifična organizacija, relativno mlada i nedovoljno strukturalno jaka da bi sada imala poteškoće oko integracije sa SNS – navodi on.

Hoće li SPS uskoro na „meni“?

Dugogodišnji koalicioni partner naprednjaka Socijalistička partija Srbije i njihov lider Ivica Dačić naglašavaju kako su zadovoljni saradnjom sa SNS iako im je nakon poslednjih izbora pripao značajno manji dio kolača nego u prethodnim raspodjelama funkcija.

Na predsjedničkim izborima 2017. godine socijalisti prvi put u tri decenije dugoj istoriji ove stranke nisu imali svoga kandidata, a pred najavljene vanredne parlamentarne izbore u aprilu naredne godine, funkcioneri SPS uveliko pičaju o potrebi da se sa SNS izađe na zajedničkoj listi i spriječi rasipanje glasova. A ukoliko ovakva odluka bude i zaista donijeta, mogla bi da predstavlja veliki rizik po SPS, da ne završe slično kao neke od kolega, i budu nesumnjivo najveći zalogaj naprednjaka.

Sagovornik „Blica“ ističe da su socijalisti 2017. napravili „veliki propust“ koji se kasnije odrazio na njihov rejting.

– Veliki propust za partiju koja ima takav renome. Ne zaboravimo da je to praktično jedina stranka koja je od obnove višestranačja u Srbiji učestvovala u svim sazivima parlamenta i imala ozbiljne i snažne kandidate na svim predsjedničkim izborima. Taj kompromis koji su napravili prema SNS 2017. koštao ih je na narednim izborima, kada su na nivou Beograda osvojili duplo manje glasova nego na prethodnim izborima. Onda su nastavili da gube glasove i na parlamentarnim izborima – kaže Čolović.

Naglašava da bi socijalisti trebalo „dobro da razmisle“.

– Svakako da ovo može mnogo da ih košta i da bi morali ozbiljno da razmisle o svojoj komunikacionoj strategiji prema biračima, kako bi ih ubijedili zašto da glasaju za SPS a ne za SNS koji vuče sve konce – zaključuje on.

„Progutani“ partneri

A koje su partije, za sve ove godine završile u „utrobi“ napednjaka?

Srpski pokret obnove (SPO) – Nekada velika i moćna stranka, čiji je predsjednik Vuk Drašković tokom devedesetih godina bio jedan od najistaknutijih opozicionih lidera nalazi se u koaliciji sa SNS od 2012. godine. Iako formalno ova stranka još uvijek postoji, teško da bi samostalno mogla i da izađe na izbore, a kamoli da se nada nekom rezultatu. Dogovor sa naprednjacima zasniva se na određenom, malom broju narodnih poslanika i „udomljavanju“ Draškovićevih najbližih saradnika.

Pokret socijalista (PS) – Stranka koja je osnovana kad i SNS, 2008. godine, od samih početaka oslanja se na saradnju sa naprednjacima. Iako im je podrška u biračkom tijelu prilično oskudna, njihov predsjednik Aleksandar Vulin dugi niz godina vrši neke od najznačajnijih funkcija u državi i važi za jednog od Vučićevih najbližih saradnika.

Srpska narodna partija (SNP) – Još jedan primjer stranke sa izuzetno malim rejtingom čiji lider Nenad Popović sjedi u ministarskoj fotelji. Na listi SNS izlazila u prethodna dva izborna ciklusa.

Socijaldemokratska partija Srbije (SDPS) – Nakon dugogodišnje saradnje sa Demokratskom strankom, 2012. godine lider ove partije Rasim Ljajić okreće se saradnji sa SNS. Iz redova SDPS u Vladi Srbije danas je Tatjana Matić, ministarka trgovine, turizma i telekomunikacija.

Pokret snaga Srbije (PSS) – Stranka Bogoljuba Karića registrovana je 2004, na predsjedničkim izborima iste godine njen lider zauzima treće mjesto, a nakon podizanja optužnice protiv Karića stranci rejting značajno pada. 2012. godine okreće se saradnji sa SNS i osvaja dva poslanička mandata. Od tada do danas partija je čvrsto vezana za SNS.

Partija ujedinjenih penzionera Srbije (PUPS) – Nakon dugodogišnje uspješne saradnje 2016. godine „raskidaju“ sa SPS i JS i okreću se najjačoj stranci u Srbiji. Lider Milan Krkobabić danas obavlja funkciju ministra za brigu o selu.

Narodna seljačka stranka (NSS) – Od 2012. na listama naprednjaka. Predsjednik Marjan Rističević više puta biran za narodnog poslanika.

Ujedinjena seljačka stranka (USS) – Predsjednik stranke Milija Miletić je narodni poslanik u više mandata izabran sa liste SNS.

Samostalna demokratska stranka Srbije (Samostalni DSS) – Na vanrednim parlamentarnim izborima 2016. godine, nastupila je na listi SNS i dobila je jedno poslaničko mjesto. Lider Andreja Mladenović nalazi se na funkciji pomoćnika gradonačelnika Beograda.

„Sažvakan“ partner

Nova Srbija (NS) – Nakon dugogodišnje saradnje sa DSS, 2010. godine NS i njen lider otpočinju saradnju sa SNS, koja će trajati sve do 2017, kada će, nakon nesporazuma na relaciji Velimir Ilić – Aleksandar Vučić doći do prekida saradnje. Nastavljaju da funkcionišu sami, izlaze i na parlamentarne izbore, ali bez uspjeha pa ih možemo svrstati u sažvakane koalicione partnere SNS.

Izvor: Blic