Kriza poslije hiljadu godina

Piše: Dane Čanković

Više portala u regionu objavilo je tekst sveštenika Miladina Mitrovića „Vartolomej produbljuje krizu u pravoslavlju“. U njemu se kaže „Na ovako skandalozan i neprimjeren način carigradski patrijarh je ispratio upokojenog patrijarha Neofita na posljednji put… Ponašao se Vartolomej na patrijaršijskoj sahrani ne kao prvi među jednakima, već kao prvi iznad svih ostalih“. Dalje se kaže, da je nekanonski tomos razbio jedinstvo Pravoslavne crkve i stvorio možda najveći jaz u našim međupravoslavnim odnosima.

Tekst je izazvao zanimanje i običnih laika koji su zabrinuti zbog događaja i vremena u kojem se nalazi Jedna Sveta Saborna i Apostolska Crkva.  U današnjim smutnim vremenima tekst traži analizu, komentar i sve drugo osim ravnodušnosti.
Svako ima pravo da podrži sveštenikovo tumačenje u vezi postupanja patrijarha Vartolomeja, ili da njegov način i stil u tekstu smatra grubim ili ne. Ali kako se kaže u tekstu, Sveto Jevanđelje nas opominje da je prioritetni zadatak svakog pravoslavnog hrišćanina da čuva kanonski poredak i izvornu čistoću naše svete vjere. Tekst možda daje i najbolje odgovore na pitanja i dileme, poput onih, da li su u pitanju zablude aktuelnog poglavara Fanara, u smislu da mu kanoni daju ekskluzivna prava, koja podrazumijevaju njegovu izuzetnost, isključivost (koja proizilaze iz njegovog osjećaja nepogrešivosti) i samim tim prvenstvo vlasti nad drugim pravoslavnim crkvama, a što je za Crkvu Hristovu neprihvatljivo, jer „Glava Crkve je Hristos“. Ili je u pitanju dublji, osmišljeni projekat koji bi omogućio stvaranje nove paralelne crkvene strukture, koju bi, „kao na tacni“ ponudio papi, i time izazvao raskol u Pravoslavlju sličan onom u Hrišćanstvu od prije hiljadu godina. Možda otud Vartolomej predlaže da svi hrišćani Vaskrs slave istog datuma.

A možda Vartolomej ima želju, ako ne da uništi Pravoslavlje, onda da ga oslabi. I to ne samo Pravoslavlje, kao takvo, već i da oslabi pravoslavne države, a samim tim i pravoslavne narode. A najbolje bi to učinio ako bi Pomijesne Pravoslvne Crkve odvojio od Ruske pravoslavne crkve koja nesumnjivo ostaje dosledna crkvenim kanonima. A onda bi bilo zamislivo i udaljavanje, pa i suprtostavljanje tada već „takozvanih pravoslavnih država“ Ruskoj državi.

Tekst je značajan i po tome što govori o potrebi da se odbrani Pravoslavlje koje daje pečat identitetu čovjeka i naroda.
Ako želimo stvoriti pravednije društvo , onda se ono mora graditi na temelju moralnih i tradicionalnih vrijednosti. A moral je svojevrsni eho duhovnog stanja čovjeka i društva. Stoga religiozni i vjerujući čovjek je i moralan. Otuda je potrebno odnjegovati vjerujućeg čovjeka, ako želimo stvoriti pravednije i stabilnije društvo. Uglavnom su nevjerujući ljudi zloupotrbljavali religiju i izazivali sukobe između naroda i država.

A antireligiozni vode proces uništenja čoveka, a ne njegovog spasenja.

(Mišljenja i stavovi objavljeni u rubrikama „Drugi pišu“ i „Kolumne“ nisu nužno i stavovi redakcije portala „Borba“)