Crna Gora bilježi solidan rezultat u borbi protiv koronavirusa, i to zahvaljujući djelovima zdravstvenog sistema, ali je prvih šest sedmica od pojave prvog slučaja obilježilo političko filtriranje ljekara, znakovi pitanja pored formiranja Nacionalnog koordinacionog tijela koje vodi borbu protiv epidemije, izostanak kontrolne uloge Skupštine, pasivna opozicija, kršenje ljudskih prava bez reakcije Ustavnog suda…
To stoji u analizi Centra za građansko obrazovanje (CGO) “Crna Gora i korona: stanje nacije u prvih šest sedmica”.
Istraživački tim CGO je analizirao institucionalni okvir i praksu, poštovanje ljudskih prava, poziciju opozicije, medija i civilnog društva, uz kratak osvrt na pojedina pitanja koja se odnose na nezavisne institucije. Korišćeni su javno dostupni izvori, a radi kvalitativnog uvida, zbog nemogućnosti organizacije fokus grupe u uslovima pandemije, urađeno je desetak intervjua sa predstavnicima NVO, medija, pravosuđa i zdravstva i ocjene iz tih intervjua su uključene u izvještaj, uz anonimiziranje sagovornika, ali sa referencom na oblasti kojoj pripadaju.
Krizni menadžment: formalne smetnje i politički filteri
Iz CGO napominju da je NKT zvanično proglasilo epidemiju 26. marta. Podsjećaju da je na čelu potpredsjednik Vlade Milutin Simović, dok je njegov zamjenik ministar zdravlja Kenan Hrapović.
“Čini ga 18 članova, a ispod sebe ima pet operativnih štabova za: koordinaciju mjera sa sprečavanje širenja koronavirusa, povratak crnogorskih državljana iz inostranstva, podršku privredi, povlačenje i koordinaciju međunarodne pomoći i upravljanje donacijama. Takođe, u okviru NKT djeluje i Krizni medicinski štab, kojeg čini u osnovnoj postavci 13 članova iz različitih zdravstvenih institucija, a unutar Kriznog medicinskog štaba su i tri dodatna tima (za formiranje privremenih bolnica, za formiranje respiratornih centara, za obezbjeđivanje medicinske opreme i sredstava)”, navodi se u analizi.
Ističu da je javnosti do 14. aprila bio nepoznat pravni osnov formiranja i detaljna struktura NKT-a, ali i da niko od desetak sagovornika CGO iz različitih oblasti nije znao da objasni pozicioniranost NKT-a, Kriznog štaba i drugih tijela koja su se sukcesivno pominjala u javnosti u periodu sprovođenja intervjua.
Iz CGO napominju i da, prema podacima Sindikata doktora medicine, Crna Gora ima 42 epidemiologa, ali da su samo tri među više od 100 članova složene strukture koja uključuje NKT, operativne štabove, Krizni štab i timove.
“Struka se uključuje na način što se prolazi kroz politički filter. Samo politički aktivni učestvuju u donošenju odluka i strategija. Nejasno je kako protiv-epidemijskim mjerama, što je domen specijalizacije epidemiologije, upravljaju hirurzi, ortopedi, sudski patolozi… Ali, ono što im je svima zajedničko jeste politička pripadnost ili podobnost”, ocjenjuje intervjuisani sagovornik iz zdravstva.
Ljudska prava – sve po spisku, Ustavni sud ćuti
Tokom prvih nekoliko nedjelja, opšti utisak je da je Vlada za svoje aktivnosti suočavanja sa izazovima zaštite javnog zdravlja imala nepodijeljeno razumijevanje i podršku svih društvenih aktera.
Do prvih konfrontirajućih reakcija dolazi 21. marta, kada se opredjeljuje za vrlo sporan potez – objavljivanje imena lica koja su u samoizolaciji. Nekoliko NVO je odmah ukazalo na direktno kršenje Ustava, zakona i međunarodnih standarda u oblasti ljudskih prava i demokratije. Posebno je ukazano na spornost mišljenja Agencije za zaštitu ličnih podataka, na osnovu kojeg je Vlada objelodanila imena osoba u izolaciji.
“Ovo je praktično potvrđeno činjenicom da je slično tijelo u BiH poništilo pokušaj uvođenje iste mjere u BiH, ali i da nijedna druga država u regionu i Evropi nije pribjegla ovako olakom ‘rješenju’ koje uključuje svjesno kršenje ljudskih prava,” navodi se u dokumentu.